LIBER SAPIENTIAE IECHOSUAE, FILII SIRACH
[1] multorum nobis et magnorum per Legem et Prophetas aliosque qui secuti sunt illos sapientiam demonstratam, in quibus oportet laudare Israhel doctrinae et sapientiae causa; quia non solum ipsos loquentes necesse est peritos, sed etiam extraneos posse et dicentes et scribentes doctissimos fieri. [2] avus meus Iesus postquam se amplius dedit ad diligentiam lectionis Legis et Prophetarum et aliorum librorum qui nobis a parentibus nostris traditi sunt, volui et ipse scribere aliquid horum quae ad doctrinam et sapientiam pertinent, ut desiderantes discere et illorum periti facti magis magisque adtendant animo et confirmentur ad legitimam vitam. [3] hortor itaque venire vos cum benevolentia et adtentiore studio lectionem facere, et veniam habere in illis in quibus videmur sequentes imaginem sapientiae et deficere in verborum conpositione. nam deficiunt verba hebraica quando translata fuerint ad alteram linguam; non solum autem haec, sed et ipsa Lex et Prophetae ceteraque librorum non parvam habent differentiam quando inter se dicuntur. [4] nam in octavo et tricesimo anno temporibus Ptolomei Euergetis regis, postquam perveni in Aegyptum et cum multum temporis ibi fecissem, inveni libros relictos non parvae neque contemnendae doctrinae. [5] itaque bonum et necessarium putavi et ipse aliquam addere diligentiam et laborem interpretandi istum librum; et multa vigilia adtuli doctrinam in spatio temporis, ad illa quae ad finem ducunt librum dare, et illis qui volunt animum intendere et discere quemadmodum oporteat instituere mores qui secundum legem Domini proposuerunt vitam agere. omnis sapientia a Deo Domino est et cum illo fuit semper et est ante aevum 2 harenam maris et pluviae guttas et dies saeculi quis dinumeravit altitudinem caeli et latitudinem terrae et profundum abyssi quis mensus est 3 sapientiam Dei praecedentem omnia quis investigavit 4 prior omnium creata est sapientia et intellectus prudentiae ab aevo 5 fons sapientiae verbum Dei in excelsis et ingressus illius mandata aeterna 6 radix sapientiae cui revelata est et astutias illius quis agnovit 7 disciplina sapientiae cui revelata est et manifestata et multiplicationem ingressus illius quis intellexit 8 unus est Altissimus creator omnipotens rex potens et metuendus nimis sedens super thronum illius et dominans Deus 9 ipse creavit illam spiritu sancto et vidit et dinumeravit et mensus est 10 et effudit illam super omnia opera sua et super omnem carnem secundum datum suum et praebuit illam diligentibus se 11 timor Domini gloria et gloriatio et laetitia et corona exultationis 12 timor Domini delectabit cor et dabit laetitiam et gaudium in longitudine dierum 13 timenti Dominum bene erit in extremis et in die defunctionis suae benedicetur 14 dilectio Dei honorabilis sapientia 15 quibus autem apparuerit in visu diligunt eam in visione et in agnitione magnalium suorum 16 initium sapientiae timor Domini et cum fidelibus in vulva concreatus est et cum electis seminis creditur et cum iustis et fidelibus agnoscitur 17 timor Domini scientiae religiositas 18 religiositas custodiet et iustificabit cor iucunditatem atque gaudium dabit 19 timenti Deum bene erit et in diebus consummationis illius benedicetur 20 plenitudo sapientiae timere Deum et plenitudo a fructibus illius 21 omnem domum illius implebit a generationibus et receptacula a thesauris illius 22 corona sapientiae timor Domini repollens pacem et salutis fructum 23 et vidit et dinumeravit eam utraque autem sunt dona Dei 24 scientiam et intellectum prudentiae sapientia conpartietur et gloriam tenentium se inaltat 25 radix sapientiae est timere Dominum rami enim illius longevi 26 in thesauris sapientiae intellectus et scientiae religiositas execratio autem peccatoribus sapientia 27 timor Dei expellit peccatum 28 nam qui sine timore est non poterit iustificari iracundia enim animositatis illius subversio illius est 29 usque in tempus sustinebit patiens et postea redditio iucunditatis 30 bonus sensus usque in tempus abscondebit verba illius et labia multorum enarrabunt sensum illius 31 [] 32 [] 33 concupiscens sapientiam conserva iustitiam et Deus praebebit illam tibi 34 sapientia enim et disciplina timor Domini et quod beneplacitum est illi 35 fides et mansuetudo et adimplebit thesauros illius 36 non sis incredibilis timori Domini et ne accesseris ad illum duplici corde 37 ne fueris hypocrita in conspectu hominum et non scandalizeris labiis tuis 38 adtende in illis ne forte cadas et adducas animae tuae inhonorationem 39 et revelet Deus absconsa tua et in medio synagogae elidat te 40 quoniam accessisti maligne ad Dominum et cor tuum plenum est dolo et fallacia
[2] 1 fili accedens servituti Dei sta in iustitia et timore et praepara animam tuam ad temptationem 2 deprime cor tuum et sustine declina aurem et excipe verba intellectus et ne festines in tempus obductionis 3 sustine sustentationes Dei coniungere Deo et sustine ut crescat in novissimo vita tua 4 omne quod tibi adplicitum fuerit accipe et in dolore sustine et in humilitate tua habe patientiam 5 quoniam in igne probatur aurum et argentum homines vero receptibiles in camino humiliationis 6 crede Deo et recuperabit te et dirige viam tuam et spera in illum serva timorem illius et in illo veteresce 7 metuentes Deum sustinete misericordiam eius et non deflectatis ab illo ne cadatis 8 qui timetis Deum credite illi et non evacuabitur merces vestra 9 qui timetis Deum sperate in illum et in oblectatione veniet vobis misericordia 10 qui timetis Deum diligite illum et inluminabuntur corda vestra 11 respicite filii nationes hominum et scitote quis speravit in Dominum et confusus est 12 permansit in mandatis eius et derelictus est et quis invocavit illum et despexit illum 13 quoniam pius et misericors Deus et remittit in tempore tribulationis peccata omnibus exquirentibus se in veritate 14 vae duplici corde et labiis scelestis et manibus malefacientibus et peccatori terram ingredienti duabus viis 15 vae dissolutis corde qui non credunt Deo ideo non protegentur ab eo 16 vae his qui perdiderunt sustinentiam qui dereliquerunt vias rectas et deverterunt in vias pravas 17 et quid facietis cum inspicere coeperit Deus 18 qui timent Dominum non erunt incredibiles verbo illius et qui diligunt illum conservabunt viam illius 19 qui timent Dominum inquirent quae beneplacita sunt illi et qui diligunt eum replebuntur lege ipsius 20 qui timent Dominum parabunt corda sua et in conspectu illius sanctificabunt animas suas 21 qui timent Dominum custodiunt mandata illius et patientiam habebunt usque ad inspectionem illius 22 dicentes si paenitentiam non egerimus incidemus in Dei manus et non in manus hominum 23 secundum enim magnitudinem illius sic et misericordia ipsius cum ipso
[3] 1 filii sapientiae ecclesia iustorum et natio illorum obaudientia et dilectio 2 iudicium patris audite filii dilecti et sic facite ut salvi sitis 3 Deus enim honoravit patrem in filiis et iudicium matris exquirens in filios 4 qui diligit Deum exorabit pro peccatis et continebit se ab illis in oratione dierum exaudietur 5 et sicut qui thesaurizat ita et qui honorificat matrem suam 6 qui honorat patrem iucundabitur in filiis 7 qui honorat patrem suum vita vivet longiore et qui obaudit patrem refrigerabit matri 8 qui timet Deum honorat parentes et quasi dominis serviet in his qui se generaverunt 9 in opere et sermone et omni patientia honora patrem tuum 10 ut superveniat tibi benedictio a Deo et benedictio illius in novissimo manet 11 benedictio patris firmat domos filiorum maledictio autem matris eradicat fundamenta 12 ne glorieris in contumelia patris tui non est enim tibi gloria sed confusio 13 gloria enim hominis ex honore patris sui et dedecus filiis pater sine honore 14 fili suscipe senectam patris tui et ne contristes eum in vita illius 15 et si defecerit sensu veniam da et ne spernas eum in tua virtute elemosyna enim patris non erit in oblivione 16 nam pro peccato matris restituetur tibi bonum 17 et iniustitia aedificabitur tibi in die tribulationis commemorabitur tui sicut in sereno glacies solventur tua peccata 18 quam malae famae est qui relinquit patrem et est maledictus a Deo qui exasperat matrem 19 fili in mansuetudine opera tua perfice et super hominum gloriam diligeris 20 quanto magnus es humilia te in omnibus et coram Deo invenies gratiam 21 quoniam magna potentia Dei solius et ab humilibus honoratur 22 altiora te ne scrutaveris et fortiora te ne exquisieris sed quae praecepit tibi Deus illa cogita semper et in pluribus operibus eius ne fueris curiosus 23 non est enim tibi necessarium ea quae abscondita sunt videre oculis tuis 24 in supervacuis rebus noli scrutari multipliciter et in pluribus operibus eius non eris curiosus 25 plurima enim super sensum hominis ostensa sunt tibi 26 multos enim inplanavit suspicio illorum et in vanitate detinuit sensus illorum 27 cor durum male habebit in novissimo et qui amat periculum in illo peribit 28 cor ingrediens duas vias non habebit successus et pravicordius in illis scandalizabitur 29 cor nequam gravabitur doloribus et peccator adiciet ad peccandum 30 synagogae superborum non est sanitas frutex enim peccati eradicabitur in illis et non intellegetur 31 cor sapiens intellegitur in sapientia et auris bona audiet cum omni concupiscentia sapientiam 32 sapiens cor et intellegibile abstinebit se a peccatis et in operibus iustitiae successus habebit 33 ignem ardentem extinguit aqua et elemosyna resistit peccatis 34 et Deus conspector qui reddit gratiam meminit in posterum et in tempore casus tui invenies firmamentum
[4] 1 fili elemosynam pauperis ne fraudes et oculos tuos ne transvertas a paupere 2 animam esurientem ne despexeris et non exasperes pauperem in inopia sua 3 cor inopis ne adflixeris et non protrahas datum angustianti 4 rogationem contribulati ne abicias et non avertas faciem tuam ab egeno 5 ab inope ne avertas oculos propter iram et non relinquas quaerentibus tibi retro maledicere 6 maledicentis enim te in amaritudine exaudietur precatio illius exaudiet autem eum qui fecit illum 7 congregationi pauperum affabilem te facito et presbytero humilia animam tuam et magnato humilia caput tuum 8 declina pauperi aurem tuam et redde debitum tuum et responde pacifica in mansuetudine 9 libera eum qui iniuriam patitur de manu superbi et non acide feras in anima tua 10 in iudicando esto pupillis misericors ut pater et pro viro matri illorum 11 et eris velut filius Altissimi obaudiens et miserebitur tui magis quam mater 12 sapientia filiis suis vitam inspiravit et suscipit exquirentes se et praeibit in viam iustitiae 13 et qui illam diligit diligit vitam et qui vigilaverint ad illam conplectebuntur placorem eius 14 qui tenuerint illam vitam hereditabunt et quo introibit benedicit Deus 15 qui serviunt ei obsequentes erunt Sancto et eos qui diligunt illam diligit Deus 16 qui audit illam iudicat gentes et qui intuetur illam permanebit confidens 17 si crediderit ei hereditabit illam et erunt in confirmatione creaturae illorum 18 quoniam in temptatione ambulat cum eo et in primis eligit eum 19 timorem et metum et adprobationem inducet super illum et cruciabit illum in tribulatione doctrinae suae donec temptet illum in cogitationibus illius et credat animae illius 20 et firmabit illum et iterum adducet directum ad illum 21 et denudat absconsa sua et thesaurizat super illum scientiam et intellectum iustitiae 22 si autem oberraverit derelinquet eum et tradet illum in manus inimici sui 23 fili conserva tempus et devita a malo 24 pro anima tua non confundaris dicere verum 25 est enim confusio adducens peccatum et est confusio adducens gloriam et gratiam 26 ne accipias faciem adversus faciem tuam nec adversus animam tuam mendacium 27 non reverearis proximum tuum in casum suum 28 nec retineas verbum in tempus salutis non abscondas sapientiam tuam in decore eius 29 in lingua enim agnoscitur sapientia et sensus et scientia et doctrina in verbis veritatis et firmamentum in operibus iustitiae 30 non contradicas veritati ullo modo et de mendacio ineruditionis tuae confundere 31 non confundaris confiteri peccata tua et ne subicias te homini pro peccato 32 noli resistere contra faciem potentis nec coneris contra ictum fluvii 33 pro iustitia agoniare pro anima tua et usque ad mortem certa pro iustitia et Deus expugnabit pro te inimicos tuos 34 noli citatus esse in lingua tua et inutilis et remissus in operibus tuis 35 noli esse sicut leo in domo tua evertens domesticos tuos et opprimens subiectos tibi 36 non sit porrecta manus tua ad accipiendum et ad reddendum collecta
[5] 1 noli adtendere ad possessiones iniquas et ne dixeris est mihi sufficiens vita nihil enim proderit in tempore vindictae et obductionis 2 non sequaris concupiscentiam cordis 3 et ne dixeris quomodo potui aut quis me subiciet propter facta mea Deus enim vindicans vindicabit 4 ne dixeris peccavi et quid accidit mihi triste Altissimus enim est patiens redditor 5 de propitiatu peccatorum noli esse sine metu neque adicias peccatum super peccatum 6 et ne dicas miseratio Dei magna est multitudinis peccatorum meorum miserebitur 7 misericordia enim et ira ab illo et in peccatores respicit ira illius 8 non tardes converti ad Deum et ne differas de die in diem 9 subito enim venit ira illius et in tempore vindictae disperdet te 10 noli anxius esse in divitiis iniustis nihil enim proderunt tibi in die obductionis et vindictae 11 non ventiles te in omnem ventum et non eas in omni via sic enim peccator probatur duplici lingua 12 esto firmus in via Dei et in veritate sensus tui et scientia et prosequatur te verbum pacis et iustitiae 13 esto mansuetus ad audiendum verbum ut intellegas et cum sapientia fers responsum verum 14 si est tibi intellectus responde proximo sin autem sit manus tua super os tuum ne capiaris in verbo indisciplinato et confundaris 15 honor et gloria in sermone sensati lingua inprudentis subversio ipsius 16 non appelleris susurrio et lingua tua capiaris et confundaris 17 super furem enim est confusio et paenitentia et denotatio pessima super bilinguem susurratori autem odium et inimicitia et contumelia 18 iustifica pusillo et magno similiter
[6] 1 noli fieri pro amico inimicus proximo inproperium enim et contumeliam malus hereditabit et omnis peccator invidus et bilinguis 2 non te extollas in cogitatione animae tuae velut taurus ne forte elidatur virtus tua per stultitiam 3 et folia tua comedet et fructus tuos perdet et relinqueris velut lignum aridum in heremo 4 anima enim nequa disperdet qui se habet et in gaudium inimici dat illum et deducit in sortem impiorum 5 verbum dulce multiplicat amicos et mitigat inimicos et lingua eucharis in bono homine abundat 6 multi pacifici sint tibi et consiliarii tibi sint unus de mille 7 si possides amicum in temptatione posside eum et non facile credas illi 8 est enim amicus secundum tempus suum et non permanebit in die tribulationis 9 et est amicus qui egreditur ad inimicitiam et est amicus qui odium et rixam et convicia denudabit 10 est autem amicus socius mensae et non permanet in die necessitatis 11 amicus si permanserit fixus erit tibi quasi coaequalis et in domesticis tuis fiducialiter aget 12 si humiliaverit se contra te et a facie tua abscondet se unianimem habebis amicitiam bonam 13 ab inimicis tuis separare et ab amicis tuis adtende 14 amicus fidelis protectio fortis qui autem invenit illum invenit thesaurum 15 amico fideli nulla est conparatio et non est digna ponderatio auri et argenti contra bonitatem fidei illius 16 amicus fidelis medicamentum vitae et inmortalitatis et qui metuunt Dominum inveniunt illum 17 qui timet Deum aeque habebit amicitiam bonam quoniam secundum illum erit amicus illius 18 fili a iuventute tua excipe doctrinam et usque ad canos invenies sapientiam 19 quasi is qui arat et seminat accede ad illam et sustine bonos fructus illius 20 in opere enim ipsius exiguum laborabis et cito edes de generationibus illius 21 quam aspera est nimium sapientia indoctis hominibus et non permanet in illa excors 22 quasi lapidis virtus probatio erit in illis et non demorabuntur proicere illum 23 sapientia enim doctrinae secundum nomen est eius et non multis est manifesta quibus autem agnita est permanet usque ad conspectum Dei 24 audi fili et accipe consilium intellectus et ne abicias consilium meum 25 inice pedem tuum in conpedes illius et in torques eius tuum collum 26 subice umerum tuum et porta illam et ne acedieris vinculis eius 27 in omni animo tuo accede ad illam et in omni virtute tua serva vias eius 28 investiga illam et manifestabitur tibi et continens factus ne derelinqueris eam 29 in novissimis enim invenies requiem in ea et convertetur tibi in oblectationem 30 et erunt tibi conpedes in protectionem fortitudinis et bases virtutis et torques illius in stolam gloriae 31 decor enim vitae est in illa et vincula illius netura salutaris 32 stolam gloriae indues eam et coronam gratulationis superpones tibi 33 fili si adtenderis mihi disces et si adcommodaveris animam tuam sapiens eris 34 et si inclinaveris aurem tuam excipies doctrinam et si dilexeris audire sapiens eris 35 in multitudine presbyterorum prudentium sta et sapientiae illorum ex corde coniungere ut omnem narrationem Dei possis audire et proverbia laudis non effugiant te 36 et si videris sensatum evigila ad illum et gradus ostiorum illius exterat pes tuus 37 cogitatum habe in praeceptis Dei et in mandatis illius maxime adsiduus esto et ipse dabit cor tibi et concupiscentia sapientiae dabitur tibi
[7] 1 noli facere mala et non te adprehendent 2 discede ab iniquo et deficient mala abs te 3 non semines mala in sulcis iniuriae et non metes ea in septuplum 4 noli quaerere ab homine ducatum neque a rege cathedram honoris 5 non te iustifices ante Deum quoniam agnitor cordis ipse est et penes regem noli velle videri sapiens 6 noli quaerere fieri iudex nisi si valeas virtute inrumpere iniquitates ne forte extimescas faciem potentis et ponas scandalum in agilitate tua 7 non pecces in multitudinem civitatis nec te inmittas in populum 8 neque alliges duplicia peccata nec enim in uno eris inmunis 9 noli esse pusillanimis in anima tua 10 exorare et facere elemosynam non despicias 11 ne dicas in multitudine munerum meorum respiciet Deus et offerentem me Deo altissimo suscipiet munera mea 12 non inrideas hominem in amaritudine animae est enim qui humiliat et exaltat circumspector Deus 13 noli amare mendacium adversus fratrem tuum neque amico similiter facias 14 noli velle mentiri omne mendacium adsiduitas enim illius non bona 15 noli verbosus esse in multitudine presbyterorum et non iteres verbum in tua oratione 16 non oderis laboriosa opera et rusticationem ab Altissimo creatam 17 non te reputes in multitudine indisciplinatorum 18 memento irae quoniam non tardabit 19 humilia valde spiritum tuum quoniam vindicta carnis impii ignis et vermes 20 noli praevaricari in amicum pecunia differenti neque fratrem carissimum auro spreveris 21 noli discedere a muliere sensata et bona quam sortitus es in timore Dei gratia enim verecundiae illius super aurum 22 non laedas servum operantem in veritate neque mercennarium dantem animam suam 23 servus sensatus dilectus quasi anima tua non defraudes illum libertate neque inopem derelinquas illum 24 pecora tibi sunt adtende illis et si sunt utilia perseverent apud te 25 filii tibi sunt erudi illos et curva illos a pueritia illorum 26 filiae tibi sunt serva corpus illarum et non ostendas hilarem faciem tuam ad illas 27 trade filiam et grande opus feceris et homini sensato da illam 28 mulier si est tibi secundum animam tuam non proicias illam et odibili non credas te in toto corde 29 honora patrem tuum et gemitus matris tuae ne obliviscaris 30 memento quoniam nisi per illos non fuisses et retribue illis quomodo et illi tibi 31 in tota anima tua time Deum et sacerdotes illius sanctifica 32 in omni virtute dilige eum qui te fecit et ministros eius non derelinquas 33 honora Deum ex tota anima tua et honorifica sacerdotes et propurga te cum brachiis 34 da illi partem sicut mandatum est tibi primitiarum et purgationis et de neglegentia purga te cum paucis 35 datum brachiorum tuorum et sacrificium sanctificationis offers initia sanctorum 36 et pauperi porrige manum tuam ut perficiatur propitiatio et benedictio tua 37 gratia datus in conspectu omnis viventis et mortuo non prohibeas gratiam 38 non desis plorantibus in conrogatione et cum lugentibus ambula 39 non te pigeat visitare infirmum ex his enim in dilectione firmaberis 40 in omnibus operibus tuis memorare novissima tua et in aeternum non peccabis
[8] 1 non litiges cum homine potente ne forte incidas in manus illius 2 non contendas cum viro locuplete ne forte contra consistat litem tibi 3 multos perdidit aurum atque argentum et usque cor regum extendit et convertit 4 non litiges cum homine linguato et non strues in igne illius ligna 5 non communices homini indocto ne male de progenie tua loquatur 6 ne despicias hominem avertentem se a peccato neque inproperes ei memento quoniam omnes sumus in correptionem 7 ne spernas hominem in sua senecta etenim ex nobis senescunt 8 noli de mortuo gaudere sciens quoniam omnes morimur et in gaudium nolumus venire 9 ne despicias narrationem presbyterorum sapientium et in proverbiis illorum conversare 10 ab ipsis enim disces doctrinam intellectus et servire magnatis sine querella 11 non te praetereat narratio seniorum et ipsi enim didicerunt a patribus suis 12 quoniam ab ipsis disces intellectum et in tempore necessitatis responsum 13 non incendas carbones peccatoris arguens eos ne incendaris flamma ignis peccatorum illorum 14 ne contra faciem stes contumeliosi ne sedeat quasi insidiator ori tuo 15 noli fenerare homini fortiori te quod si feneraveris tamquam perditum habe 16 non spondeas super virtutem tuam quod si spoponderis quasi restituens cogita 17 non iudices contra iudicem quoniam secundum quod dignum est iudicat 18 cum audace non eas in via ne forte gravet mala sua in te ipse enim secundum voluntatem suam vadit et simul cum stultitia illius peries 19 cum iracundo non facias rixam cum audace non eas in desertum quoniam quasi nihil est ante illum sanguis et ubi non est adiutorium elidet te 20 cum fatuis ne consilium habeas non enim poterunt diligere nisi quae ipsis placent 21 coram extraneo ne facias consilium nescis enim quid pariet 22 non omni homini cor tuum manifestes ne forte inferat tibi gratiam et convicietur tibi
[9] 1 non zeles mulierem sinus tui ne ostendas super te malitiam doctrinae nequam 2 non des mulieri potestatem animae tuae ne ingrediatur in virtute tua et confundaris 3 ne respicias mulierem multivolam ne forte incidas in laqueos illius 4 cum psaltrice ne adsiduus sis nec audias illam ne forte pereas in efficacia illius 5 virginem ne conspicias ne forte scandalizeris in decore illius 6 non des fornicariis animam tuam in nullo ne perdas te et hereditatem tuam 7 noli conspicere in vicis civitatis nec oberraveris in plateis illius 8 averte faciem tuam a muliere compta et non circumspicias speciem alienam 9 propter speciem mulieris multi perierunt et ex hoc concupiscentia quasi ignis exardescit 10 omnis mulier quae est fornicaria quasi stercus in via conculcatur 11 speciem mulieris alienae multi admirati reprobi facti sunt conloquium enim illius quasi ignis exardescit 12 cum aliena muliere non accumbas super cubitum cum aliena muliere ne sedeas omnino nec accumbas cum ea super cubitum 13 et non alterceris cum ea in vino ne forte declinet cor tuum in illa et sanguine tuo labaris in perditionem 14 ne derelinquas amicum antiquum novus enim non erit similis illi 15 vinum novum amicus novus veterescat et cum suavitate bibes illud 16 non zeles gloriam et opes peccatoris non enim scis quae futura sit illius subversio 17 non placeat tibi iniuria iniustorum sciens quoniam usque ad inferos non placebit impius 18 longe abesto ab homine potestatem habente occidendi et non suspicaberis timorem mortis 19 et si accesseris ad illum noli aliquid committere ne forte auferat vitam tuam 20 communionem mortis scito quoniam in medium laqueorum ingredieris et super dolentium arma ambulabis 21 secundum virtutem tuam cave te a proximo et cum sapientibus et prudentibus tracta 22 viri iusti sint tibi convivae et in timore Dei sit gloriatio tibi 23 et in sensu sit tibi cogitatus et omnis narratio tua in praeceptis Altissimi 24 in manus artificum opera laudabitur et princeps populi in sapientia sermonis sui in sensu vero seniorum verbum 25 terribilis est in civitate sua homo linguosus et temerarius in verbo suo odibilis erit
[10] 1 iudex sapiens vindicabit populum suum et principatus sensati stabilis erit 2 secundum iudicem populi sic et ministri eius et qualis rector est civitatis tales et inhabitantes 3 rex insipiens perdet populum suum et civitates inhabitabuntur per sensum prudentium 4 in manu Dei potestas terrae et exclamabilis omnis iniquitas gentium et utilem rectorem in tempus suscitabit super illam 5 in manu Dei potestas hominis et super faciem scribae inponet honorem suum 6 omnis iniuriae proximi ne memineris et nihil agas in operibus iniuriae 7 odibilis coram Deo et hominibus superbia et execrabilis omnis iniquitas gentium 8 regnum a gente in gentem transfertur propter iniustitias et iniurias et contumelias et diversos dolos 9 avaro autem nihil est scelestius quid superbit terra et cinis 10 nihil est iniquius quam amare pecuniam hic enim et animam suam venalem habet quoniam in vita sua proiecit intima sua 11 omnis potentatus brevis via 12 brevem languorem praecidit medicus sic et rex hodie est et cras morietur 13 cum enim moritur homo hereditabit serpentes et bestias et vermes 14 initium superbiae hominis apostatare a Deo 15 quoniam ab eo qui fecit illum recessit cor eius quoniam initium peccati omnis superbia qui tenuerit illam adimplebitur maledictis et subvertet eos in finem 16 propterea exhonoravit Dominus conventus malorum et destruxit eos usque in finem 17 sedes ducum superborum destruxit Deus et sedere fecit mites pro illis 18 radices gentium superbarum arefecit Deus et plantavit humiles ex ipsis gentibus 19 terras gentium evertit Dominus et perdidit eas usque ad fundamentum 20 arefecit ex ipsis et disperdidit illos et cessare fecit memoriam eorum a terra 21 perdidit Deus memoriam superborum et reliquit memoriam humilium sensu 22 non est creata hominibus superbia neque iracundia nationi mulierum 23 semen hominum honorabitur hoc quod timet Dominum semen autem hoc exhonorabitur hominum quod praeterit mandata Domini 24 in medio fratrum rector illorum in honore et qui timent Deum erunt in oculis illius 25 gloria divitum honoratorum et pauperum timor Dei est 26 non despicere hominem iustum pauperem et non magnificare virum peccatorem divitem 27 magnus est iudex et potens est in honore et non est maior illo qui timet Deum 28 servo sensato liberi servient et vir prudens disciplinatus non murmurabit correptus et inscius non honorabitur 29 noli te extollere in faciendo opere tuo et noli cunctari in tempore angustiae 30 melior est qui operatur et abundat in omnibus quam qui gloriatur et eget panem 31 fili in mansuetudine serva animam tuam et da illi honorem secundum meritum suum 32 peccantem in animam suam quis iustificabit et quis honorificabit exhonorantem animam suam 33 pauper gloriatur per disciplinam et timorem suum et est homo qui honorificatur propter substantiam suam 34 qui gloriatur in paupertate quanto magis in substantia et qui gloriatur in substantia paupertatem vereatur
[11] 1 sapientia humiliati exaltabit caput illius et in medio magnatorum consedere illum faciet 2 non laudes virum in specie sua neque spernas hominem in visu suo 3 brevis in volatilibus est apis et initium dulcoris habet fructus illius 4 in vestitu ne glorieris umquam nec in die honoris tui extollaris quoniam mirabilia opera Altissimi solius et gloriosa et absconsa et invisa opera illius 5 multi tyranni sederunt in throno et insuspicabilis portavit diadema 6 multi potentes pressi sunt valide et gloriosi traditi sunt in manus alterorum 7 priusquam interroges ne vituperes quemquam et cum interrogaveris corripe iuste 8 priusquam audias ne respondeas verbum et in medio sermonum ne adicias loqui 9 de re ea quae te non molestat ne certeris et in iudicio peccantium ne consistas 10 fili ne in multis sint actus tui et si dives fueris non eris inmunis a delicto si enim secutus fueris non adprehendes et non effugies si praecucurreris 11 est laborans et festinans et dolens impius et tanto magis non abundat 12 est homo marcidus egens recuperatione plus deficiens virtute et abundans paupertate 13 et oculus Dei respexit illum in bono et erexit illum ab humilitate ipsius et exaltavit caput eius et mirati sunt in illo multi et honoraverunt Deum 14 bona et mala vita et mors et paupertas et honestas a Deo sunt 15 [] 16 [] 17 datio Dei permanet iustis et profectus illius successus habebunt in aeternum 18 est qui locupletatur parce agendo et haec pars mercedis illius 19 in eo quod dicit inveni requiem mihi et nunc manducabo de bonis meis solus 20 et nescit quod tempus praetereat et relinquet omnia aliis 21 sta in testamento tuo et in illo conloquere et in opere mandatorum tuorum veteresce 22 ne manseris in operibus peccatorum fide autem in Deo et mane in loco tuo 23 facile est enim in oculis Dei de subito honestari pauperem 24 benedictio Dei in mercedem iusti festinat et in honore veloci processus illius fructificat 25 ne dicas quid est mihi opus et quae erunt mihi ex hoc bona 26 ne dicas sufficiens sum et quid ex hoc pessimabor 27 in die bonorum ne inmemor sis malorum et in die malorum ne inmemor sis bonorum 28 quoniam facile coram Deo in die obitus retribuere unicuique secundum vias suas 29 malitia horae oblivionem facit luxuriae magnae et in fine hominis denudatio operum illius 30 ante mortem ne laudes hominem quemquam quoniam in filiis suis agnoscitur vir 31 non omnem hominem inducas in domum tuam multae enim insidiae sunt dolosi 32 sicut enim eructant praecordia fetantium sicut perdix inducitur in caveam et ut caprea in laqueum sic et cor superborum et sicut prospectator videns casum proximi sui 33 bona enim in mala convertens insidiatur et in electis inponet maculam 34 ab scintilla una augetur ignis et ab uno doloso augetur sanguis homo vero peccator sanguini insidiatur 35 adtende te a pestifero fabricat enim mala ne forte inducat super te subsannationem in perpetuum 36 admitte ad te alienigenam et subvertet te in turbore et abalienabit te a tuis propriis
[12] 1 si benefeceris scito cui feceris et erit gratia in bonis tuis multa 2 benefac iusto et invenies retributionem magnam et si non ab ipso certe a Domino 3 non est ei bene qui adsiduus est malis et elemosynam non danti quoniam et Altissimus odio habet peccatores et misertus est paenitentibus 4 da misericordi et ne suscipias peccatorem et impiis et peccatoribus reddet vindictam custodiens eos in die vindictae 5 da bono et non receperis peccatorem 6 benefac humili et non dederis impio prohibe panes illi dare ne in ipsis potentior te sit 7 nam duplicia mala invenies in omnibus bonis quoniam et Altissimus odio habet peccatores et impiis reddet vindictam 8 non agnoscetur in bonis amicus et non abscondetur in malis inimicus 9 in bonis viri inimici illius in tristitia et in malitia illius amicus agnitus est 10 non credas inimico tuo in aeternum sicut enim aeramentum eruginat nequitia illius 11 et si humiliatus vadat curvus adice animum tuum et custodi te ab illo 12 non statuas illum penes te nec sedeat ad dexteram tuam ne conversus stet in loco tuo ne forte conversus in locum tuum inquirat cathedram tuam et in novissimo cognoscas verba mea et in sermonibus meis stimuleris 13 quis miserebitur incantatori a serpente percusso et omnibus qui adpropiant bestiis et qui comitatur cum viro iniquo et obvolutus est in peccatis eius 14 una hora tecum permanebit si autem declinaveris non subportabit 15 in labiis suis indulcat inimicus et in corde suo insidiatur ut subvertat te in foveam 16 in oculis suis lacrimatur inimicus et si invenerit tempus non satiabitur sanguine 17 si incurrerint tibi mala invenies eum illic priorem 18 in oculis suis lacrimatur inimicus et quasi adiuvans suffodiet plantas tuas 19 caput suum movebit et plaudebit manu et multa susurrans commutabit vultum suum
[13] 1 qui tetigerit picem inquinabitur ab illa et qui communicaverit superbo inducet superbiam 2 pondus super se tollit qui honestiori communicat et ditiori te ne socius fueris 3 quid communicabit caccabus ad ollam quando enim conliserint confringetur 4 dives iniuste egit et fremebit pauper autem laesus tacebit 5 si largitus fueris adsumet te et si non habueris derelinquet te 6 si habes convivet tecum et evacuabit te et ipse non dolebit super te 7 si necessarius illi fueris subplantabit te et subridens spem dabit narrans tibi bona et dicet quid opus est tibi 8 et confundet te in cibis suis donec te exinaniat bis et ter et in novissimo derideat te postea videns derelinquet te et caput suum movebit ad te 9 [] 10 adtende ne seductus in stultitiam humilieris 11 noli esse humilis in sapientia tua ne humiliatus in stultitiam seducaris 12 advocatus a potentiore discede ex hoc enim magis te advocabit 13 ne inprobus sis ne inpingaris et longe abesto ne eas in oblivionem 14 ne retineas ex aequo loqui cum illo ne credas multis verbis illius ex multa enim loquella temptabit te et subridens interrogabit te de absconditis tuis 15 inmitis animus illius conservabit verba tua et non parcet de malitia et de vinculis 16 cave tibi et adtende diligenter auditui tuo quoniam cum subversione tua ambulas 17 audiens vero illa quasi in somnis vide et vigilabis 18 omni vita tua dilige Deum et invoca eum in salute tua 19 omne animal diligit similem sibi sic et omnis homo proximum sibi 20 omnis caro ad similem sibi coniungitur et omnis homo simili sui sociabitur 21 si communicabit lupus agno aliquando sic peccator iusto 22 quae communicatio sancto homini ad canem aut quae pax bona diviti ad pauperem 23 venatio leonis onager in heremo sic pascua sunt divitum pauperes 24 et sicut abominatio est superbo humilitas sic execratio divitis pauper 25 dives commotus confirmatur ab amicis humilis autem cum ceciderit expellitur et a notis 26 diviti decepto multi recuperatores locutus est superba et iustificaverunt illum 27 humilis deceptus est et insuper arguitur locutus est sensate et non est datus ei locus 28 dives locutus est et omnes tacuerunt et verbum illius usque ad nubes perducent 29 pauper locutus est et dicunt quis est hic et si offenderit subvertunt illum 30 bona est substantia cui non est peccatum in conscientia et nequissima paupertas in ore impii 31 cor hominis inmutat faciem illius sive in bona sive in mala 32 vestigium cordis boni et faciem bonam difficile invenies et cum labore
[14] 1 beatus vir qui non est lapsus verbo ex ore suo et non est stimulatus in tristitia delicti 2 felix qui non habuit animi sui tristitiam et non excidit ab spe sua 3 viro cupido et tenaci sine ratione est substantia et homini livido ad quid aurum 4 qui acervat ex animo suo iniuste aliis congregat et in bonis illius alius luxuriabitur 5 qui sibi nequa est cui alii bonus erit et non iucundabitur in bonis suis 6 qui sibi invidet nihil est illo nequius et haec redditio est malitiae illius 7 et si bene fecerit ignoranter et non volens facit et in novissimo manifestat malitiam suam 8 nequa est oculus lividi et avertens faciem et despiciens animam suam 9 insatiabilis oculus cupidi in parte iniquitatis non satiabitur donec consummet arefaciens animam suam 10 oculus malus ad mala et non satiabitur pane et in tristitia erit super mensam suam 11 fili si habes benefac tecum et Deo bonas oblationes offer 12 memor esto quoniam mors non tardat et testamentum inferorum quia demonstratum est tibi testamentum enim huius mundi morte morietur 13 ante mortem benefac amico tuo et secundum vires tuas exporrigens da pauperi 14 non defrauderis a die bono et particula boni doni non te praetereat 15 nonne aliis relinques dolores et labores tuos in divisione sortis 16 da et accipe et iustifica animam tuam 17 ante obitum tuum operare iustitiam quoniam non est apud inferos invenire cibum 18 omnis caro sicut faenum veterescit et sicut folium fructificans in arbore viridi 19 alia generat et alia deicit sic generatio carnis et sanguinis alia finitur et alia nascitur 20 omne opus corruptibile in fine deficiet et qui illud operatur ibit cum ipso 21 et omne opus electum iustificabitur et qui operatur illud honorabitur in illo 22 beatus vir qui in sapientia sua morietur et qui in iustitia sua meditabitur et in sensu cogitabit circumspectionem Dei 23 qui excogitat vias illius in suo corde et in absconsis illius intellegens vadens post illam quasi vestigator et in viis illius consistens 24 qui respicit per fenestras et in ianuas illius audiens 25 qui requiescit iuxta domum illius et in parietibus illius figens palum statuet casulam suam ad manus illius et requiescunt in casula eius bona per aevum 26 statuet filios suos sub tegimen illius et sub ramis illius morabitur 27 protegetur in subtegmine illius a fervore et in gloria eius requiescet
[15] 1 qui timet Deum faciet illud et qui continens est iustitiae adprehendet illam 2 et obviabit illi quasi mater honorificata et quasi mulier a virginitate suscipiet illum 3 cibabit illum panem vitae et intellectus et aqua sapientiae salutaris potabit illum et firmabitur in illo et non flectetur 4 et continebit illum et non confundetur et inaltabit illum apud proximos suos 5 et in medio ecclesiae aperiet os illius adimplebit illum spiritu sapientiae et intellectus et stolam gloriae vestiet illum 6 iucunditatem et exultationem thesaurizabit super illum et nomine aeterno hereditabit illum 7 homines stulti non adprehendent illam et homines sensati obviabunt illi homines stulti non videbunt illam longe enim abest a superbia et dolo 8 viri mendaces non erunt illius memores et viri veraces inveniuntur in illa et successum habebunt usque ad inspectionem Dei 9 non est speciosa laus in ore peccatoris 10 quoniam a Deo profecta est sapientia sapientiae enim Dei adstabit laus et in ore fideli abundabit et Dominator dabit eam illi 11 non dixeris per Deum abest quae odit enim ne feceris 12 non dicas ille me inplanavit non enim necessarii sunt illi homines impii 13 omne execramentum erroris odit Deus et non erit amabile timentibus illum 14 Deus ab initio constituit hominem et reliquit illum in manu consilii sui 15 adiecit mandata et praecepta sua 16 si volueris mandata conservabunt te et in perpetuum fidem placitam facere 17 adposuit tibi aquam et ignem ad quod voles porrige manum tuam 18 ante hominem vita et mors bonum et malum quod placuerit ei dabitur illi 19 quoniam multa sapientia Dei et fortis in potentia videns omnes sine intermissione 20 oculi Dei ad timentes eum et ipse agnoscit omnem operam hominis 21 nemini mandavit impie agere et nemini dedit spatium peccandi 22 non enim concupiscit multitudinem filiorum infidelium et inutilium
[16] 1 et ne iucunderis in filiis impiis si multiplicentur non oblecteris super ipsos si non est timor Dei cum illis 2 non credas vitae illorum et ne respexeris in labores illorum 3 melior est enim unus timens Deum quam mille filii impii 4 et utile mori sine filiis quam relinquere filios impios 5 ab uno sensato inhabitabitur patria et a tribus impiis deseretur 6 multa talia vidit oculus meus et fortiora horum audivit auris mea 7 in synagoga peccantium exardebit ignis et in gente incredibili exardescit ira 8 non exoraverunt pro peccatis suis antiquis gigantibus qui destruxerunt confidentes suae virtuti 9 et non pepercit peregrinationi illorum et execratus est illos prae superbia verbi illorum 10 non misertus est illis gentem totam perdens et extollentes se in suis peccatis 11 et sicut sescenta milia peditum qui congregati sunt in duritia cordis sui et si unus fuisset cervicatus mirum si fuisset inmunis 12 misericordia enim et ira est cum illo potens exoratio et effundens iram 13 secundum misericordiam suam sic correptio illius hominem secundum operam suam iudicat 14 non effugiet in rapinam peccator et non retardabit sufferentia misericordiam facientis 15 omnis misericordia faciet locum unicuique secundum meritum operum suorum et secundum intellectum peregrinationis ipsius 16 non dicas a Deo abscondar et ex summo quis mei memorabitur 17 in populo magno non agnoscar quae est enim anima mea in tam inmensa creatura 18 ecce caelum et caeli caelorum abyssus et universa terra et quae in eis sunt in conspectu illius commovebuntur 19 montes simul et colles et fundamenta terrae et cum conspexerit illa Deus tremore concutientur 20 et omne cor intellegetur 21 et vias illius quis intellegit et procella quam nec oculus videbit hominis 22 nam plurima opera illius sunt in absconsis opera iustitiae quis enuntiabit aut quis sustinebit longe enim est testamentum a quibusdam et interrogatio omnium in consummatione est 23 qui minoratur corde cogitat inania et vir inprudens et errans cogitat stulta 24 audi me fili et disce disciplinam sensus et in verbis meis adtende in corde 25 edicam in aequitate disciplinam et scrutabor enarrare sapientiam et in verbis meis adtende in corde tuo et dico in aequitate spiritus virtutes quas posuit Deus in opera sua ab initio et in veritate enuntio scientiam eius 26 in iudicio Dei opera ipsius ab initio et ab institutione ipsorum distinxit partes illorum et initia ipsorum in gentibus suis 27 ornavit in aeternum opera illorum nec esurierunt nec laboraverunt et non destiterunt ab operibus suis 28 unusquisque proximum sibi non angustiavit usque in aevum 29 non incredibiles verbo illius 30 post haec Deus in terram respexit et implevit illam bonis suis 31 anima omnis vitalis denudavit ante faciem ipsius et ipsa iterum reversio illorum
[17] 1 Deus creavit de terra hominem et secundum imaginem suam fecit illum 2 et iterum convertit illum in ipsam et secundum se vestivit illum virtutem 3 numerum dierum et tempus dedit illi et dedit illi potestatem eorum quae sunt super terram 4 posuit timorem illius super omnem carnem et dominatus est bestiarum et volatilium 5 creavit ex ipso adiutorium similem ipsi consilium et linguam et oculos aures et cor dedit illis excogitandi et disciplinam intellectus replevit illos 6 creavit illis scientiam spiritus sensum implevit cor illorum et mala et bona ostendit illis 7 posuit oculum ipsorum super corda illorum ostendere illis magnalia operum suorum 8 et nomen sanctificationis conlaudent et gloriari in mirabilibus illius et magnalia enarrent operum eius 9 addidit illis disciplinam et legem vitae hereditavit illos 10 testamentum aeternum constituit cum illis et iudicia sua ostendit illis 11 et magnalia honoris eius vidit oculus illorum et honorem vocis audierunt aures illorum et dixit illis adtendite ab omni iniquo 12 et mandavit illis unicuique de proximo 13 viae illorum coram ipso sunt semper non sunt absconsae ab oculis ipsius 14 in unamquamque gentem praeposuit rectorem 15 et pars Dei Israhel facta est manifesta 16 omnia opera illorum velut sol in conspectu Dei et oculi eius sine intermissione inspicientes in viis eorum 17 non sunt absconsa testamenta per iniquitatem eorum et omnes iniquitates eorum in conspectu Dei 18 elemosyna viri quasi sacculum cum ipso et gratiam hominis quasi pupillam conservabit 19 et postea resurget et retribuet illis retributionem unicuique in caput illorum et convertet in interiores partes terrae 20 paenitentibus autem dedit viam iustitiae et conrogavit deficientes sustinere et destinavit illis sortem veritatis 21 convertere ad Deum et relinque peccata tua 22 precare ante faciem et minue offendiculum 23 refer te ad Dominum et avertere ab iniustitia et nimis odito execrationem 24 et cognosce iustitias et iudicia Dei et sta in sorte propositionis et orationis altissimi Dei 25 in partes vade saeculi sancti cum vivis et dantibus confessionem 26 non demoreris in errore impiorum a mortuo quasi nihil perit 27 confiteberis vivens vivus et sanus confiteberis et laudabis Deum et gloriaberis in miserationibus illius 28 quam magna misericordia Dei et propitiatio illius convertentibus ad se 29 nec enim omnia possunt esse in hominibus quoniam non est inmortalis filius hominis et in vanitate malitiae placuerunt 30 quid lucidius sole et hic deficiet aut quid nequius excogitabit caro et sanguis et hoc arguitur 31 virtutem altitudinis caeli ipse conspicit et omnes homines terra et cinis
[18] 1 qui vivit in aeternum creavit omnia simul Deus solus iustificabitur et manet invictus rex in aeternum 2 quis sufficit enarrare opera illius 3 quis enim investigabit magnalia eius 4 virtutem autem magnitudinis eius quis enuntiabit et quis adiciet enarrare misericordiam eius 5 non est minuere neque adicere nec est invenire magnalia Dei 6 cum consummaverit homo tunc incipit et cum quieverit operabitur 7 quid homo et quae gratia illius et quid bonum aut quid nequam illius 8 numerus dierum hominum multum centum anni quasi guttae aquae a mare et sicut calculus harenae sic exigui anni in die aevi 9 propter hoc patiens est Deus in illis et effudit super eos misericordiam suam 10 vidit praesumptionem cordis illorum quoniam mala est et cognovit subversionem illorum quoniam nequa est 11 ideo adimplevit propitiationem suam in illis et ostendit illis viam aequitatis 12 miseratio hominis circa proximum suum misericordia autem Dei super omnem carnem 13 qui misericordiam habet et docet erudit quasi pastor gregem suum 14 misereatur excipiens doctrinam miserationis et qui festinant in iudiciis eius 15 fili in bonis non des querellam et omni dato non des tristitiam verbi mali 16 nonne ardorem refrigerabit ros sic et verbum melius quam datus 17 nonne ecce verbum super datum bonum et utraque cum homine iustificato 18 stultus achariter inproperabit et datus indisciplinati tabescere facit oculos 19 ante iudicium para iustitiam tibi et antequam loquaris disce 20 ante languorem adhibe medicinam et ante iudicium interroga te ipsum et in conspectu Dei invenies propitiationem 21 ante languorem humilia te et in tempore infirmitatum ostende conversationem tuam 22 non inpediaris operari semper et non veteris usque ad mortem iustificari quoniam merces Dei manet in aeternum 23 ante orationem praepara animam tuam et noli esse quasi homo qui temptat Deum 24 memento irae in die consummationis et tempus retributionis in conversatione facies 25 memento paupertatis in tempore abundantiae et necessitatem paupertatis in die divitiarum 26 a mane usque ad vesperam mutatur tempus et haec omnia citata in oculis Dei 27 homo sapiens in omnibus metuet et in diebus delictorum adtendet ab inertia 28 omnis astutus agnovit sapientiam et invenienti eam dabit confessionem 29 sensati in verbis et ipsi sapienter egerunt et intellexerunt veritatem et iustitiam et inploraverunt proverbia et iudicia 30 de continentia animae post concupiscentias tuas non eas et a voluntate tua avertere 31 si praestes animae tuae concupiscentiam eius faciet te in gaudium inimicis 32 ne oblecteris in turbis nec in modicis ad duas est enim commissio illorum 33 ne fueris mediocris in contentione ex fenore et non est tibi nihil in sacculo eris enim invidus tuae vitae
[19] 1 operarius ebriacus non locupletabitur et qui spernit modica paulatim decidet 2 vinum et mulieres apostatare faciunt sapientes et arguent sensatos 3 et qui se iungit fornicariis erit nequa putredo et vermes hereditabunt illum et extolletur in exemplum maius et tolletur de numero anima eius 4 qui credit cito levis corde minorabitur et qui delinquit in animam suam insuper habebitur 5 qui gaudet iniquitati denotabitur et qui odit correptionem comminuetur vita et qui odit loquacitatem extinguit malitiam 6 qui peccat in animam suam paenitebitur et qui iucundatur malitia denotabitur 7 ne iteres verbum nequam et durum et non minoraberis 8 amico et inimico noli enarrare sensum tuum et si est tibi delictum noli denudare 9 audiet enim te et custodiet te et quasi defendens peccatum odiet te et sic aderit tibi semper 10 audisti verbum adversus proximum conmoriatur in te fidens quoniam non te disrumpet 11 a facie verbi parturit fatuus tamquam gemitus partus infantis 12 sagitta infixa femori carnis sic verbum in corde stulti 13 corripe amicum ne forte non intellexerit et dicat non feci aut si fecerit ne iterum addat facere 14 corripe proximum ne forte non dixerit et si dixerit ne forte iteret 15 corripe amicum saepe enim fit commissio 16 et non omni verbo credas est qui labitur lingua sed non ex animo 17 quis est enim qui non deliquerit lingua sua corripe proximum antequam commineris 18 et da locum timori Altissimi quia omnis sapientia timor Dei et in illa timere Deum et in omni sapientia dispositio legis 19 et non est sapientia nequitiae disciplina et non est cogitatus peccatorum prudentia 20 est nequitia et ipsa execratio et est insipiens qui minuitur sapientia 21 melior est homo qui deficit sapientia et deficiens sensu in timore quam qui abundat sensu et transgreditur legem Altissimi 22 est sollertia certa et ipsa iniqua 23 et est qui emittit verbum certum enarrans veritatem est qui nequiter humiliat se et interiora eius plena sunt dolo 24 et est iustus qui se nimium submittit a multa humilitate et est iustus qui inclinat faciem et fingit non videre quod ignoratum est 25 et si ab inbecillitate virium vetetur peccare si invenerit tempus malefaciendi malefaciet 26 ex visu cognoscitur vir et ab occursu faciei cognoscitur sensatus 27 amictus corporis et risus dentium et ingressus hominis enuntiant de illo 28 est correptio mendax in ira contumeliosi et est indicium quod non probatur esse bonum et est tacens et ipse est prudens
[20] 1 quam bonum est arguere quam irasci et confitentem in oratione non prohibere 2 concupiscentia spadonis devirginavit iuvenem 3 sic qui facit per vim iudicium inique 4 quam bonum est correptum manifestare paenitentiam sic enim effugies voluntarium peccatum est tacens qui invenitur sapiens 5 et est odibilis qui procax est ad loquendum 6 est autem tacens non habens sensum loquellae et est tacens sciens tempus apti temporis 7 homo sapiens tacebit usque ad tempus lascivus autem et inprudens non servabunt tempus 8 qui multis utitur verbis laedit animam suam et qui potestatem sibi adsumit iniuste odietur 9 est processio in malis viro indisciplinato et est inventio in detrimentum 10 est datus qui non sit utilis et est datus cuius retributio duplex 11 est propter gloriam minoratio et est qui ab humilitate levavit caput 12 est qui multa redimat modico pretio et restituens ea septuplum 13 sapiens in verbis se ipsum amabilem facit gratiae autem fatuorum effundentur 14 datus insipientis non erit utilis tibi oculi enim illius septimplices sunt 15 exigua dabit et multa inproperabit et apertio oris illius inflammatio est 16 hodie fenerat quis et cras expetit et odibilis homo huiusmodi 17 fatuo non erit amicus et non erit gratia bonis illius 18 qui enim edunt panem illius falsi linguae sunt quotiens et quanti inridebunt eum 19 neque enim quod habendum erat directo sensu distribuit similiter et quod non erat habendum 20 lapsus falsae linguae quasi qui pavimento cadens nam et sic casus malorum festinanter venient 21 homo acharis quasi fabula vana in ore indisciplinatorum adsidua erit 22 ex ore fatui reprobabitur parabola non enim dicit illam in tempore suo 23 est qui vetatur peccare ab inopia et in requie sua stimulabitur 24 est qui perdit animam suam prae confusione et ab inprudenti persona perdet eam personae autem acceptione perdet se 25 est qui prae confusione promittit amico et lucratus est eum inimicum gratis 26 obprobrium nequa in homine mendacium et in ore indisciplinatorum adsidue erit 27 potius furem quam adsiduitas viri mendacis perditionem autem ambo hereditabunt 28 mores hominum mendacium sine honore et confusio illius cum ipso sine intermissione 29 verbum parabolarum sapiens in verbis producet se ipsum et homo prudens placebit magnatis 30 qui operatur terram suam inaltabit acervum fructuum et qui operatur iustitiam ipse exaltabitur qui vero placet magnatis effugiet iniquitatem 31 xenia et dona excaecant oculos iudicum et quasi mutus in ore avertit correptiones eorum 32 sapientia absconsa et thesaurus invisus quae utilitas in utrisque 33 melius in hominibus qui abscondent insipientiam suam quam qui abscondunt sapientiam suam
[21] 1 fili peccasti non adicias iterum sed et de pristinis deprecare ut tibi remittatur 2 quasi a facie colubri fuge peccata et si accesseris ad illa suscipient te 3 dentes leonis dentes eius interficientes animas hominum 4 quasi romphea bis acuta omnis iniquitas plagae illius non est sanitas 5 cataplectatio et iniuriae adnullabunt substantiam sic substantia superbiae eradicabitur 6 deprecatio pauperis ex ore usque ad aures eius veniet et iudicium festinato adveniet illi 7 qui odit correptionem vestigium est peccatoris et qui timet Deum convertet ad cor suum 8 notus a longe potens lingua audaci et sensatus scit labi se ab ipso 9 qui aedificat domum inpendiis alienis quasi qui colligat lapides suos in hieme 10 stuppa collecta synagoga peccantium et consummatio illorum flamma ignis 11 via peccantium conplanata lapidibus et in fine illorum inferi et tenebrae et poena 12 qui custodit iustitiam continebit sensum eius 13 consummatio timoris Dei sapientia et sensus 14 non erudietur qui non est sapiens in bono 15 est autem insipientia quae abundat in malo et non est sensus ubi abundat amaritudo 16 scientia sapientis tamquam inundatio abundabit et consilium illius sicut fons vitae permanet 17 cor fatui quasi vas confractum et omnem sapientiam non tenebit 18 verbum sapiens quodcumque audierit scius laudabit et ad se adiciet audivit luxuriosus et displicebit illi et proiciet illud post dorsum suum 19 narratio fatui quasi sarcina in via nam in labiis sensati invenietur gratia 20 os prudentis quaeritur in ecclesia et verba illius cogitabunt in cordibus suis 21 tamquam domus exterminata sic fatuo sapientia et scientia insensati inenarrabilia verba 22 conpedes in pedibus stulto doctrina et quasi vincula manuum supra manum dexteram 23 fatuus in risu inaltat vocem suam vir autem sapiens vix tacite ridebit 24 ornamentum aureum prudenti doctrina et quasi brachiale in brachio dextro 25 pes fatui facilis in domum proximi et homo peritus confundetur a persona potentis 26 stultus a fenestra respiciet in domum vir autem eruditus foris stabit 27 stultitia hominis audire per ostium et prudens gravabitur contumelia 28 labia inprudentium stulta narrabunt verba autem prudentium statera ponderabuntur 29 et in ore fatuorum cor illorum et in corde sapientium os illorum 30 dum maledicit impius diabolum maledicit ipse animam suam 31 susurrio coinquinabit animam suam et in omnibus odietur et qui manserit odiosus erit tacitus et sensatus honorabitur
[22] 1 in lapide luteo lapidatus est piger et omnes loquentur super aspernationem illius 2 de stercore boum lapidatus est piger et omnis qui tetigerit eum excutiet manus 3 confusio patris est de filio indisciplinato in filia autem in deminoratione fiet 4 filia prudens hereditas viro suo nam quae confundit in contumeliam fit genitoris 5 patrem et virum confundit audax et ab impiis non minorabitur ab utrisque autem inhonorabitur 6 musica in luctu inportuna narratio flagella et doctrina in omni tempore sapientia 7 qui docet fatuum quasi qui conglutinet testam 8 qui narrat verbum non adtendenti quasi qui excitat dormientem de gravi somno 9 qui enumerat stulto et in fine dicit quis est hic 10 super mortuum plora defecit enim lux eius et super fatuum plora defecit enim sensus 11 modicum plora supra mortuum quoniam requievit 12 nequissimi enim nequissima vita super mortem fatui 13 luctus mortui septem dies fatui autem et impii omnes dies vitae illorum 14 cum stulto non multum loquaris et cum insensato ne abieris 15 serva te ab illo ut non molestiam habeas et non coinquinaberis in inpactu illius 16 deflecte ab illo et invenies requiem et non acediaberis in stultitiam illius 17 super plumbum gravabitur et quod illi aliud nomen quam fatuus 18 harenam et salem et massam ferri facilius est portare quam hominem inprudentem et fatuum et impium 19 loramentum ligneum conligatum fundamento aedificii non dissolvetur sic et cor confirmatum in cogitatione consilii 20 cogitatus sensati in omni tempore vel metu non pravabitur 21 sicut pali in excelsis et cementa in inpensa posita contra faciem venti non permanebunt 22 sic et cor timidum in cogitatione stulti contra impetum timoris non resistit 23 sic et cor trepidum in cogitatione fatui omni tempore non metuebit sic et qui in praeceptis Dei permanet semper 24 pungens oculum deducens lacrimas et qui pungit cor proferet sensum 25 mittens lapidem in volatilia deiciet illa sic et qui conviciatur amico dissolvit amicitiam 26 ad amicum et si produxeris gladium non desperes est enim regressus ad amicum 27 si aperuerit os triste non timeas est enim concordatio excepto convicio et inproperio et superbia et mysterii revelatione et plaga dolosa in his omnibus effugiet amicus 28 fidem posside cum proximo in paupertate illius ut et in bonis illius laeteris 29 in tempore tribulationis illius permane illi fidelis ut et in hereditate illius coheres sis 30 ante ignem camini vapor et fumus ignis inaltatur sic et ante sanguinem maledicta et contumeliae et minae 31 amicum salutare non confundaris et a facie illius non me abscondam et si mala mihi evenerint per illum sustineo 32 omnis qui audiet cavebit se ab eo 33 quis dabit ori meo custodiam et supra labia mea signaculum certum uti ne cadam ab ipsis et lingua mea perdat me
[23] 1 Domine pater et dominator vitae meae non relinquas me ne sinas me cadere in illis 2 quis superponet in me in cogitatu meo flagella et in corde meo doctrinam sapientiae ut ignorationibus eorum non parcant mihi et non pareant delicta illorum 3 et adincrescant ignorantiae meae et multiplicentur delicta mea et peccata mea abundent et incidam in conspectu adversariorum et gaudeat inimicus meus 4 Domine pater et Deus vitae meae ne derelinquas me in cogitatu illorum 5 extollentiam oculorum meorum ne dederis mihi et omne desiderium averte a me 6 aufer a me ventris concupiscentias et concubitus concupiscentiae ne adprehendant me et animae inreverenti et infrunitae ne tradas me 7 doctrina oris doctrinam oris audite filii et qui custodierit illam non periet in labiis suis nec scandalizabitur in operibus nequissimis 8 in vanitate sua adprehendetur peccator et superbus et maledicus scandalizabitur in illo 9 iurationi non adsuescat os tuum multus enim casus in illa 10 nominatio vero Dei non sit adsidua in ore tuo et nominibus sanctorum non admiscearis quoniam non eris inmunis ab eis 11 sicut enim servus interrogatus adsidue a livore non minuetur sic omnis iurans et nominans in toto a peccato non purgabitur 12 vir multum iurans implebitur iniquitate et non discedet a domo illius plaga 13 et si frustraverit delictum ipsius super ipsum erit et si dissimulaverit delinquet dupliciter 14 et si in vacuum iuraverit non iustificabitur replebitur enim retributione domus illius 15 est et alia loquella contraria morti non inveniatur in hereditate Iacob 16 etenim a misericordibus omnia haec auferentur et in delictis non volutabunt 17 indisciplinose non adsuescat os tuum est enim in illa verbum peccati 18 memento patris et matris tuae in medio enim magnatorum consistis 19 ne forte obliviscatur te in conspectu illorum et adsiduitate tua infatuatus inproperium patiaris et maluisses non nasci et diem nativitatis tuae maledicas 20 homo adsuetus in verbis inproperii in omnibus diebus suis non erudietur 21 duo genera abundant in peccatis et tertium adducit iram et perditionem 22 anima calida quasi ignis ardens non extinguetur donec aliquid gluttiat 23 et homo nequam in ore carnis suae non desinet donec incendat ignem 24 homini fornicario omnis panis dulcis non cessabit transgrediens a lecto suo 25 omnis homo qui transgreditur lectum suum contemnens in animam suam et dicens quis me videt 26 tenebrae circumdant me et parietes cooperiunt me et nemo circumspicit me quem vereor delictorum meorum non memorabitur Altissimus 27 et non intelleget quoniam omnia videt oculus illius quoniam expellit a se timorem Dei huiusmodi hominis timor et oculi hominum timentes illum 28 et non cognovit quoniam oculi Domini multo plus lucidiores super solem circumspicientes omnes vias hominum et profundum abyssi et hominum corda intuentes in absconsas partes 29 Domino enim Deo antequam crearentur omnia sunt agnita sic et post perfectum respicit omnia 30 hic in plateis civitatis vindicabitur quasi pullus equinus fugabitur et ubi non speravit adprehendetur 31 et erit dedecus omnibus quod non intellexerit timorem Dei 32 sic et mulier omnis relinquens virum suum et statuens hereditatem ex alieno matrimonio 33 primo enim in lege Altissimi incredibilis fuit et secundo virum suum dereliquit tertio in adulterio fornicata est et ex alio viro filios statuit sibi 34 haec in ecclesiam adducetur et in filios eius respicietur 35 non tradent filii eius radices et rami eius non dabunt fructum 36 derelinquent in maledictum memoriam illius et dedecus illius non delebitur 37 et agnoscent qui derelicti sunt quoniam nihil melius quam timor Dei et nihil dulcius quam respicere in mandatis Domini 38 et gloria magna est sequi Dominum longitudo enim dierum adsumetur ab eo
[24] 1 sapientiae laus sapientia laudabit animam suam et in Deo honorabitur et in medio populi sui gloriabitur 2 et in ecclesiis Altissimi aperiet os suum et in conspectu virtutis illius gloriabitur 3 in medio populo exaltabitur et in plenitudine sancta admirabitur 4 in multitudine electorum habebit laudem et inter benedictos benedicetur dicens 5 ego ex ore Altissimi prodivi primogenita ante omnem creaturam 6 ego in caelis feci ut oriretur lumen indeficiens et sicut nebula texi omnem terram 7 ego in altis habitavi et thronus meus in columna nubis 8 gyrum caeli circuivi sola et in profundum abyssi penetravi et in fluctibus maris ambulavi 9 et in omni terra steti et in omni populo 10 et in omni gente primatum habui 11 et omnium excellentium et humilium corda virtute calcavi et in his omnibus requiem quaesivi et in hereditate eius morabor 12 tunc praecepit et dixit mihi creator omnium et qui creavit me requievit in tabernaculo meo 13 et dixit mihi in Iacob inhabita et in Israhel hereditare et in electis meis ede radices 14 ab initio ante saeculum creata sum et usque ad futurum saeculum non desinam et in habitatione sancta coram ipso ministravi 15 et sic in Sion firmata sum et in civitate sanctificata similiter requievi et in Hierusalem potestas mea 16 et radicavi in populo honorificato et in parte Dei mei hereditas illius et in plenitudine sanctorum detentio mea 17 quasi cedrus exaltata sum in Libano et quasi cypressus in monte Sion 18 et quasi palma exaltata sum in Cades et quasi plantatio rosae in Hiericho 19 quasi oliva speciosa in campis et quasi platanus exaltata sum iuxta aquam in plateis 20 sicut cinnamomum et aspaltum aromatizans odorem dedi quasi murra electa dedi suavitatem odoris 21 et quasi storax et galbanus et ungula et gutta et quasi libanus non incisus vaporavi habitationem meam et quasi balsamum non mixtum odor meus 22 ego quasi terebinthus extendi ramos meos et rami mei honoris et gratiae 23 ego quasi vitis fructificavi suavitatem odoris et flores mei fructus honoris et honestatis 24 ego mater pulchrae dilectionis et timoris et agnitionis et sanctae spei 25 in me gratia omnis vitae et veritatis in me omnis spes vitae et virtutis 26 transite ad me omnes qui concupiscitis me et a generationibus meis implemini 27 spiritus enim meus super melle dulcis et hereditas mea super mel et favum 28 memoria mea in generatione saeculorum 29 qui edunt me adhuc esurient et qui bibunt me adhuc sitient 30 qui audit me non confundetur et qui operantur in me non peccabunt 31 qui elucidant me vitam aeternam habebunt 32 haec omnia liber vitae testamentum Altissimi et agnitio veritatis 33 legem mandavit Moses in praeceptis iustitiarum et hereditatem domui Iacob et Israhel promissionis 34 posuit David puero suo excitare regem ex ipso fortissimum in throno honoris sedentem in sempiternum 35 qui implet quasi Phison sapientiam et sicut Tigris in diebus novorum 36 qui adimplet quasi Eufrates sensum qui multiplicat quasi Iordanis in tempore messis 37 qui mittit disciplinam sicut lucem et adsistens quasi Geon in die vindemiae 38 qui perficit primus scire ipsam et infirmior non investigavit eam 39 a mari enim abundavit cogitatio eius et consilium illius abysso magna 40 ego sapientia effudi flumina 41 ego quasi tramis aquae inmensae de fluvio ego quasi fluvius Doryx et sicut aquaeductus exivi a paradiso 42 dixi rigabo meum hortum plantationum et inebriabo pratus mei fructum 43 et ecce facta est mihi tramis abundans et fluvius meus propinquavit ad mare 44 quoniam doctrinam quasi antelucanum inlumino omnibus et enarrabo illam usque in longinquo 45 penetrabo inferiores partes terrae et inspiciam omnes dormientes et inluminabo sperantes in Deo 46 adhuc doctrinam quasi prophetiam effundam et relinquam illam quaerentibus sapientiam et non desinam in progenies illorum usque in aevum sanctum 47 videte quoniam non soli mihi laboravi sed omnibus exquirentibus veritatem
[25] 1 in tribus placitum est spiritui meo quae sunt probata coram Deo et hominibus 2 concordia fratrum et amor proximorum et vir et mulier sibi consentientes 3 tres species odivit anima mea et adgravor valde animae illorum 4 pauperem superbum et divitem mendacem et senem fatuum et insensatum 5 in iuventute tua non congregasti et quomodo invenies eam in senectute tua 6 quam speciosum canitiae iudicium et presbyteris cognoscere consilium 7 quam speciosa veteranis sapientia et gloriosis intellectus et consilium 8 corona senum multa peritia et gloria illorum timor Dei 9 novem insuspicabilia cordis magnificavi et decimum dicam in lingua hominibus 10 homo qui iucundatur in filiis vivens et videns subversionem inimicorum 11 beatus qui inhabitat cum muliere sensata et qui in lingua sua non est lapsus et qui non servivit indignis se 12 beatus qui invenit amicum verum et qui enarrat iustitiam auri audienti 13 quam magnus qui invenit sapientiam et scientiam sed non est super timentem Deum 14 timor Dei super omnia superposuit 15 beatus cui donatum est habere timorem Dei qui tenet illum cui adsimilabitur 16 timor Dei initium dilectionis eius fidei autem initium adglutinandum est ei 17 omnis plaga tristitia cordis est et omnis malitia nequitia mulieris est 18 et omnem plagam et non plagam videbit cordis 19 et omnem nequitiam et non nequitiam mulieris 20 et omnem obductum et non obductum odientium 21 et omnem vindictam et non vindictam inimicorum 22 non est caput nequius super caput colubri 23 et non est ira super iram inimici commorari leoni et draconi placebit quam habitare cum muliere nequa 24 nequitia mulieris inmutat faciem eius et obcaecabit vultum suum tamquam ursus et quasi saccum ostendit in medio proximorum eius 25 et audiens suspirabit modicum 26 brevis malitia super malitiam mulieris sors peccatorum cadat super illam 27 ascensus harenosus in pedibus veterani sic mulier linguata homini quieto 28 ne respicias in mulieris speciem et non concupiscas mulierem in specie 29 mulieris ira et inreverentia et confusio magna 30 mulier si primatum habeat contraria est viro suo 31 cor humile et facies tristis et plaga mortis mulier nequa 32 manus debiles et genua dissoluta mulier quae non beatificat virum suum 33 a muliere initium factum est peccati et per illam omnes morimur 34 non des aquae tuae exitum nec modicum nec mulieri nequa veniam prodeundi 35 si non ambulaverit ad manum tuam et confundet te in conspectu inimicorum 36 a carnibus tuis abscide illam ne semper te abutatur
[26] 1 mulieris bonae beatus vir numerus enim annorum illorum duplex 2 mulier fortis oblectat virum suum et annos vitae illius in pace implebit 3 pars bona mulier bona in parte bona timentium Deum dabitur viro pro factis bonis 4 divitis autem et pauperis cor bonum in omni tempore vultus illorum hilaris 5 a tribus timuit cor meum et in quarto facies mea metuit 6 delatura civitatis et collectio populi 7 et calumniam mendacem super mortem omnia gravia 8 dolor cordis et luctus mulier zelotypa 9 in muliere infideli flagellum linguae omnibus communicans 10 sicut boum iugum quod movetur ita et mulierem nequam qui tenet illam quasi qui adprehendat scorpionem 11 mulier ebriosa ira magna et contumelia et turpitudo illius non contegetur 12 fornicatio mulieris in extollentia oculorum et in palpebris illius agnoscetur 13 in filia non avertente se firma custodiam ne inventa occasione utatur se 14 ab omni inreverentia oculis cave et ne mireris si te neglexerit 15 sicut viator sitiens ad fontem os aperiet et ab omni aqua proxima bibet et contra omnem palum sedebit et contra omnem sagittam aperiet faretram donec deficiat 16 gratia mulieris sedulae delectabit virum suum et ossa illius inpinguabit 17 disciplina illius datus Dei 18 mulier sensata et tacita non est inmutatio eruditae animae 19 gratia super gratiam mulier sancta et pudorata 20 omnis autem ponderatio non est digna continentis animae 21 sicut sol oriens mundo in altissimis Dei sic mulieris bonae species in ornamentum domus eius 22 lucerna splendens super candelabrum sanctum et species faciei super aetatem stabilem 23 columnae aureae super bases argenteas et pedes firmi super plantas stabilis mulieris 24 fundamenta aeterna super petram solidam et mandata Dei in corde mulieris sanctae 25 in duobus contristatum est cor meum et in tertio iracundia mihi advenit 26 vir bellator deficiens per inopiam et vir sensatus contemptus 27 et qui transgreditur a iustitia ad peccatum Deus paravit eum ad rompheam 28 duae species difficiles et periculosae mihi apparuerunt difficile exuitur negotians a neglegentia et non iustificabitur caupo a peccatis labiae
[27] 1 propter inopiam multi deliquerunt et qui quaerit locupletari avertit oculum suum 2 si in medio conpaginis lapidum palus figitur sic et inter medium venditionis et emptionis angustabitur peccatis 3 conteretur delictum 4 si non in timore Domini tenueris instanter cito subvertetur domus tua 5 si in pertusura cribri remanebit stercus sic aporia hominis in cogitatu illius 6 vasa figuli probat fornax et homines iustos temptatio tribulationis 7 sicut rusticatio de ligno ostendit fructum illius sic verbum excogitatum hominis cordis 8 ante sermonem non conlaudes virum haec enim temptatio est hominum 9 si sequaris iustitiam adprehendes illam et indues quasi poderem honoris et inhabitabis cum ea et proteget te in sempiternum et in die agnitionis invenies firmamentum 10 volatilia ad sibi similia conveniunt et veritas ad eos qui operantur illam revertetur 11 leo venationi insidiatur semper sic peccata operantibus iniquitates 12 homo sanctus in sapientia manet sicut sol nam stultus sicut luna inmutatur 13 in medio insensatorum serva verbum tempori in medio autem cogitantium adsiduus esto 14 narratio peccantium odiosa et risus illorum delictis peccati 15 loquella multum iurans horripilationem capiti statuet et inreverentia ipsius obturatio aurium 16 effusio sanguinis in rixa superborum et maledictio illorum auditus gravis 17 qui denudat arcana amici perdet fidem et non inveniet amicum ad animum suum 18 dilige proximum et coniungere fide cum illo 19 quod si denudaveris absconsa illius non persequeris post eum 20 sicut enim homo qui perdit amicum suum sic qui perdit amicitiam proximi sui 21 et sicut qui dimittit avem de manu sua sic reliquisti proximum tuum et non eum capies 22 non illum sequaris quoniam longe abest effugit enim quasi caprea de laqueo quoniam vulnerata est 23 conligare et maledicti est concordatio 24 denudare autem amici mysteria desperatio est 25 annuens oculo fabricat iniqua et nemo eum abiciet 26 in conspectu oculorum tuorum condulcabit os tuum et super sermones tuos admirabitur novissime autem pervertet os suum et in verbis tuis dabit scandalum 27 multa audivi et non coaequavi ei et Dominus odiet illum 28 qui in altum mittit lapidem super caput eius cadet et plaga dolosi dividet vulnera 29 et qui foveam fodit in illam decidet et qui statuit lapidem proximo offendet in eo et qui laqueum alio peribit in illo 30 facienti nequissimum super ipsum devolvetur et non agnoscet unde adveniat illi 31 inlusio et inproperium superborum et vindicta sicut leo insidiabitur illi 32 laqueo peribunt qui oblectantur casu iustorum dolor autem consumet illos antequam moriantur 33 ira et furor utraque execrabilia et vir peccator continens erit illorum
[28] 1 qui vindicari vult a Deo inveniet vindictam et peccata illius servans servabit 2 relinque proximo tuo nocenti te et tunc deprecanti tibi peccata solventur 3 homo homini servat iram et a Deo quaerit medellam 4 et in hominem similem sibi non habet misericordiam et de peccatis suis deprecatur 5 ipse dum caro sit reservat iram et propitiationem petit a Deo quis exorabit pro delictis illius 6 memento novissimorum et desine inimicari 7 tabitudo enim et mors inminet in mandatis 8 memorare timorem Dei et non irascaris proximo 9 memorare testamenti Altissimi et despice ignorantiam proximi 10 abstine te a lite et minues peccata 11 homo enim iracundus incendit litem et vir peccator turbabit amicos et in medium pacem habentium inmittit inimicitiam 12 secundum enim ligna silvae sic ignis exardescit et secundum virtutem hominis iracundia illius erit et secundum substantiam suam exaltabit iram suam 13 certamen festinatum incendit ignem et lis festinans effundit sanguinem et lingua testificans adducit mortem 14 si sufflaveris quasi ignis exardebit et si expueris super illam extinguetur utraque ex ore proficiscuntur 15 susurrio et bilinguis maledictus multos enim turbavit pacem habentes 16 lingua tertia multos commovit et dispersit illos a gente in gentem 17 civitates muratas divitum destruxit et domos magnatorum effodit 18 virtutes populorum concidit et gentes fortes dissolvit 19 lingua tertia mulieres viritas eiecit et privavit illas laboribus suis 20 qui respicit illam non habebit requiem nec habitabit cum requie 21 flagelli plaga livorem facit plaga autem linguae comminuet ossa 22 multi ceciderunt in ore gladii sed non sic quasi qui interierunt per linguam suam 23 beatus qui tectus est a lingua nequa qui in iracundia illius non transivit et qui non adtraxit iugum eius et in vinculis illius non est ligatus 24 iugum enim illius iugum ferreum est et vinculum illius vinculum aereum est 25 mors illius mors nequissima et utilis potius inferus quam illa 26 perseverantia illius non permanebit sed obtinebit vias iniustorum et in flamma sua non conburet iustos 27 qui derelinquunt Deum incident in illam et exardebit in illis et non extinguetur et inmittetur in illos quasi leo et quasi pardus laedebit illos 28 sepi aures tuas spinis et noli audire linguam nequam et ori tuo facito ostia et seras 29 aurum tuum et argentum confla et verbis tuis facito stateram et frenos ori tuo rectos 30 et adtende ne forte labaris in lingua et cadas in conspectu inimicorum insidiantium tibi et sit casus tuus insanabilis in mortem
[29] 1 de fenore qui facit misericordiam fenerat proximum et qui praevalet manu mandata servat 2 fenera proximum tibi in tempore necessitatis illius et iterum redde proximo in tempore suo 3 confirma verbum et fideliter age cum illo et in omni tempore invenies quod tibi necessarium est 4 multi quasi inventionem aestimaverunt fenus et praestiterunt molestiam his qui se adiuvaverunt 5 donec accipiant osculantur manum dantis et in promissionibus humiliant vocem suam 6 et in tempore redditionis postulabit tempus et loquetur verba acediae et murmurationum et tempus causabitur 7 si autem potuerit reddere aversatus solide vix reddet dimidium et conputabit illud quasi inventionem 8 sin autem fraudavit illum pecunia sua et possidebit illum inimicum gratis 9 et convicia et maledicta reddet illi et pro honore et beneficio reddet illi contumeliam 10 multi non causa nequitiae non feneraverunt sed fraudari gratis timuerunt 11 verumtamen super humilem animo fortior esto et pro elemosyna non trahas illum 12 propter mandatum adsume pauperem et propter inopiam eius ne dimittas illum vacuum 13 perde pecuniam pro fratre et amico et non abscondas illam sub lapide in perditionem 14 pone thesaurum tuum in praeceptis Altissimi et proderit tibi magis quam aurum 15 conclude elemosynam in corde pauperis et haec pro te exorabit ab omni malo 16 [] 17 [] 18 super scutum potentis et super lanceam adversus inimicum tuum pugnabit 19 vir bonus fidem facit proximo suo et qui perdiderit confusionem derelinquet sibi 20 gratiam fideiussoris ne obliviscaris dedit enim pro te animam suam 21 repromissorem fugit peccator et inmundus 22 bona repromissoris sibi adscribit peccator et ingratus sensu derelinquet liberantem se 23 vir repromittit de proximo suo et cum perdiderit reverentiam relinquetur ab eo 24 repromissio nequissima multos perdidit dirigentes et commovit illos quasi fluctus maris 25 viros potentes gyrans migrare fecit et vagati sunt in gentibus alienis 26 peccator transgrediens mandata Domini incidet in promissionem nequa et qui conatur multa agere incidet in iudicium 27 recupera proximum secundum virtutem tuam et adtende tibi ne incidas 28 initium vitae aqua et panis et vestimentum et domus protegens turpitudinem 29 melior victus pauperis sub tegimen asserum quam epulae splendidae in peregre sine domicilio 30 super minimum et magnum placeat tibi et inproperium peregrinationis non audies 31 vita nequa hospitandi de domo in domum et ubi hospitabitur non fiducialiter aget nec aperiet os 32 hospitabit et pascet et potabit ingratos et ad haec amara audiet 33 transi hospes et orna mensam et quae in manu habes ciba ceteros 34 exi a facie honoris amicorum meorum necessitudine domus meae hospitio mihi factus est frater 35 gravia haec homini habenti sensum correptio domus et inproperium feneratoris
[30] 1 de filiis qui diligit filium suum adsiduat illi flagella ut laetetur in novissimo suo 2 qui docet filium suum laudabitur in illo et in medio domesticorum in illo gloriabitur 3 qui docet filium suum in zelum mittit inimicum et in medio amicorum gloriabitur in illo 4 mortuus est pater illius et quasi non est mortuus similem enim reliquit sibi post se 5 in vita ipsius vidit et laetatus est in illo in obitu illius non est contristatus nec confusus est coram inimicis 6 reliquit enim defensorem domus et amicis reddentem gratiam 7 pro animabus filiorum conligabit vulnera sua et super omnem vocem turbabuntur viscera eius 8 equus indomitus evadit durus et filius remissus evadit praeceps 9 lacta filium et paventem te faciet lude cum eo et contristabit te 10 non conrideas illi ne doleas et in novissimo obstupescent dentes tui 11 non des illi potestatem in iuventute et ne despicias cogitatus illius 12 curva cervicem eius in iuventute et tunde latera illius dum infans est ne forte induret et non credat tibi et erit tibi dolor animae 13 doce filium tuum et operare in illum ne in turpitudinem illius offendas 14 melior est pauper sanus et fortis viribus quam dives inbecillis et flagellatus malitia 15 salus animae in sanctitate iustitiae et melior omni auro et argento et corpus validum quam census inmensus 16 non est census super censum salutis corporis et non est oblectatio super cordis gaudium 17 melior est mors quam vita amara et requies aeterna quam languor perseverans 18 bona absconsa in ore cluso quasi adpositiones epularum circumpositae sepulchro 19 quid proderit libatio idolo nec enim manducat nec odorabitur 20 sic qui effugatur a Domino et portans mercedes iniquitatis 21 videns oculis et ingemescens sicut spado conplectens virginem et suspirans 22 tristitiam non des animae tuae et non adfligas temet ipsum in consilio tuo 23 iucunditas cordis haec est vita hominis et thesaurus sine defectione sanctitatis et exultatio viri est longevitas 24 miserere animae tuae placens Deo et contine et congrega cor tuum in sanctitate eius et tristitiam longe expelle a te 25 multos enim occidit tristitia et non est utilitas in illa 26 zelus et iracundia minuit dies et ante tempus senectam adducit cogitatus 27 splendidum cor bonum in epulis epulae enim illius diligenter fiunt
[31] 1 vigilia honestatis tabefacit carnes et cogitatus illius auferet somnum 2 cogitatus praesentiae avertit sensum et infirmitas gravis sobriam facit animam 3 laboravit dives in congregatione substantiae et in requie sua replebitur bonorum suorum 4 laboravit pauper in diminutione victus et in fine inops fit 5 qui aurum diligit non iustificabitur et qui insequitur consumptionem replebitur ex ea 6 multi dati sunt in auri casus et facta est in facie ipsius perditio illorum 7 lignum offensionis est aurum sacrificantium vae illis qui sectantur illud et omnis inprudens deperiet in illo 8 beatus dives qui inventus est sine macula et qui post aurum non abiit nec speravit in pecunia et thesauris 9 quis est hic et laudabimus eum fecit enim mirabilia in vita sua 10 quis probatus est in illo et perfectus est et erit illi in gloria aeterna qui potuit transgredi et non est transgressus et facere mala et non fecit 11 ideo stabilita sunt bona illius in Deo et elemosynas illius enarrabit ecclesia sanctorum 12 de continentia supra mensam magnam sedisti non aperias super illam faucem tuam prior 13 non dicas simulata sunt quae super illa sunt 14 memento quoniam malum oculus nequa 15 nequius oculo quid creatum est ideo ab omni facie sua lacrimabitur cum viderit 16 ne extendas manum tuam prior et invidia contaminatus obrubescas 17 nec conprimaris in convivio 18 intellege proximi tui ex te ipso 19 utere quasi homo frugi quae tibi adponuntur et non cum manducas multum odio habearis 20 cessa prior causa disciplinae et noli nimius esse ne forte offendas 21 et si in medio multorum sedisti prior illis non extendas manum tuam nec prior poscas bibere 22 quam sufficiens est homini erudito vinum exiguum et in dormiendo non laborabis ab illo et non senties dolorem 23 vigilia et cholera et tortura viro infrunito 24 somnus sanitatis in homine parco dormiet usque in mane et anima illius cum ipso delectabitur 25 et si coactus fueris in edendo multum surge e medio et vome et refrigerabit te et non adduces corpori tuo infirmitates 26 audi me fili et ne spernas me et in novissimo invenies mea verba 27 in omnibus operibus tuis esto velox et omnis infirmitas non occurret tibi 28 splendidum in panibus benedicent labia multorum et testimonium veritatis illius fidele 29 in nequissimo pane murmurabit civitas et testimonium nequitiae illius verum est 30 diligentes in vino noli provocare multos enim exterminavit vinum 31 ignis probat ferrum durum sic vinum corda superborum arguet in ebrietate potatum 32 aequavit in vita vinum hominibus si bibas illud moderate eris sobrius 33 quae est vita quae minuitur vino 34 quid defraudat vitam mors 35 vinum in iucunditate creatum est non in ebrietate ab initio 36 exultatio animae et cordis vinum moderate potatum 37 sanitas est et corpori et animae 38 vinum multum potatum inritationem et iram et ruinas multas facit 39 amaritudo animae vinum multum potatum 40 ebrietatis animositas inprudentis offensio minorans virtutem et faciens vulnera 41 in convivio vini non arguas proximum et non despicias eum in iucunditate illius 42 verba inproperii non dicas illi et non premas illum in repetendo
[32] 1 rectorem te posuerunt noli extolli esto in illis quasi unus ex ipsis 2 curam illorum habe et sic conside et omni cura tua explicita recumbe 3 ut laeteris propter illos et ornamentum gratiae accipias coronam et dignationem consequaris conrogationis 4 loquere maior natu decet enim te 5 primum verbum diligenti scientiam et non inpedias musica 6 ubi auditus est non effundas sermonem et inportune noli extolli in sapientia tua 7 gemmula carbunculi in ornamento auri et conparatio musicorum in convivio vini 8 sicut in fabricatione auri signum est zmaragdi sic numerus musicorum in iucundo et moderato vino 9 audi tacens et pro reverentia accedet tibi bona gratia 10 adulescens loquere in tua causa vix 11 si bis interrogatus fueris habeat caput responsum tuum 12 in multis esto quasi inscius et audi tacens simul et quaerens 13 in medio magnatorum non praesumas et ubi sunt senes non multum loquaris 14 ante grandinem praeibit coruscatio et pro reverentia accedet tibi bona gratia 15 et hora surgendi non te trices praecurre autem prior in domum tuam et illic avocare et illic lude 16 et age conceptiones tuas et non in delictis et verbo superbo 17 et super his omnibus benedicito Dominum qui fecit te et inebriantem te ab omnibus bonis suis 18 qui timet Deum excipiet doctrinam eius et qui vigilaverint ad illum invenient benedictionem 19 qui quaerit legem replebitur ab ea et qui insidiose agit scandalizabitur in ea 20 qui timent Dominum invenient iudicium iustum et iustitias quasi lucem accendent 21 peccator homo devitabit correptionem et secundum voluntatem suam inveniet conparationem 22 vir consilii non disperiet intellegentia alienus et superbus non pertimescit timorem 23 etiam postquam fecit cum eo sine consilio et suis insectationibus arguetur 24 fili sine consilio nihil facias et post factum non paeniteberis 25 in via ruinae non eas et non offendes in lapides ne credas te viae laboriosae ne ponas animae tuae scandalum 26 et a filiis tuis cave et a domesticis tuis adtende 27 in omni opere crede ex fide animae tuae haec est enim conservatio mandatorum 28 qui credit Deo adtendit mandatis et qui confident in illo non minorabuntur
[33] 1 timenti Dominum non occurrent mala sed in temptatione Deus illum conservat et liberabit a malis 2 sapiens non odit mandata et iustitias et non inludetur quasi in procella navis 3 homo sensatus credit legi Dei et lex illi fidelis 4 qui interrogationem manifestat parabit verbum et sic deprecatus exaudietur et conservabit disciplinam et tunc respondebit 5 praecordia fatui quasi rota carri et quasi axis versatilis cogitatus illius 6 equus admissarius sicut amicus subsannator sub omni suprasedenti hinnit 7 quare dies diem superat et iterum lux lucem et annus annum a sole 8 a Domini scientia separati sunt facto sole et praeceptum custodiente 9 et inmutavit tempora et dies festos ipsorum et in illis dies festos celebraverunt ad horam 10 ex ipsis exaltavit et magnificavit Deus et ex ipsis posuit in numerum dierum et homines omnes de solo et ex terra unde creatus est Adam 11 in multitudine disciplinae Domini separavit eos et inmutavit vias eorum 12 et ex ipsis benedixit et exaltavit et ex ipsis sanctificavit et ad se adplicavit et ex ipsis maledixit et humiliavit et convertit illos a separatione ipsorum 13 quasi lutum figuli in manus ipsius plasmare illud et disponere 14 omnes viae eius secundum dispositionem eius sic homo in manu illius qui se fecit reddet illis secundum iudicium suum 15 contra malum bonum est et contra mortem vita sic et contra virum iustum peccator et sic intuere in omnia opera Altissimi duo duo unum contra unum 16 et ego novissimus vigilavi et quasi qui colligit acinos post vindemiatores 17 in benedictione Dei et ipse speravi et quasi qui vindemiat replevi torcular 18 respicite quoniam non soli mihi laboravi sed omnibus exquirentibus disciplinam 19 audite me magnati et omnes populi et rectores ecclesiae auribus percipite 20 filio et mulieri fratri et amico non des potestatem super te in vita tua non dederis alio possessionem tuam ne forte paeniteat te et depreceris pro illis 21 dum adhuc superes et adspiras non inmutabit te omnis caro 22 melius est enim ut filii tui te rogent quam te respicere in manus filiorum tuorum 23 in omnibus operibus tuis praecellens esto 24 ne dederis maculam in gloriam tuam in die consummationis dierum vitae tuae et in tempore exitus tui distribue hereditatem tuam 25 cibaria et virga et onus asino panis et disciplina et opus servo 26 operatur in disciplina et quaerit requiescere laxa manus illi et quaerit libertatem 27 iugum et lorum curvant collum durum et servum inclinant operationes adsiduae 28 servo malivolo tortura et conpedes mitte illum in operatione ne vacet 29 multam enim malitiam docuit otiositas 30 in opera constitue eum sic enim condecet illi quod si non obaudierit grava illum conpedibus et non amplifices super omnem carnem verum sine iudicio nihil facias grave 31 si est tibi servus sit tibi quasi anima tua quasi fratrem sic eum tracta quoniam in sanguine animae parasti eum 32 si laeseris illum iniuste 33 et extollens discesserit quem quaeres et in qua via quaeras illum nescis
[34] 1 vana spes et mendacium insensato viro et somnia extollunt inprudentes 2 quasi qui adprehendit umbram et persequitur ventum sic et qui adtendit ad visa mendacia 3 hoc secundum hoc visio somniorum ante faciem hominis similitudo hominis 4 ab inmundo quid mundabitur et a mendace quid verum dicetur 5 divinatio erroris et auguria mendacia et somnia malefacientium vanitas est 6 et sicut parturientis cor tuum fantasiam patitur nisi ab Altissimo fuerit emissa visitatio ne dederis in illis cor tuum 7 multos enim errare fecerunt somnia et exciderunt sperantes in illis 8 sine mendacio consummabitur verbum et sapientia in ore fidelis conplanabitur 9 qui non temptatus est quid scit vir in multis expertus cogitavit multa et qui multa didicit enarrabit intellectum 10 qui non est expertus pauca recognoscit qui autem in multis factus est multiplicabit malitiam 11 [] 12 multa vidi errando et plurimas verborum consuetudines 13 aliquotiens usque ad mortem periclitatus sum horum causa et liberatus sum gratia Dei 14 spiritus timentium Deum quaeretur et in respectu illius benedicentur 15 spes enim illorum in salvantem illos et oculi Dei in diligentes se 16 qui timet Dominum nihil trepidabit et non pavebit quoniam ipse est spes eius 17 timentis Dominum beata est anima eius 18 ad quem respicit et quis est fortitudo eius 19 oculi Domini super timentes eum protector potentiae firmamentum virtutis tegimen ardoris et umbraculum meridiani 20 et precatio offensionis et adiutorium casus exaltans animam et inluminans oculos dans sanitatem vitam et benedictionem 21 immolans ex iniquo oblatio est maculata et non sunt beneplacitae subsannationes iniustorum 22 Dominus solus sustinentibus se in via veritatis et iustitiae 23 dona iniquorum non probat Altissimus in oblationibus iniquorum nec in multitudine sacrificiorum eorum propitiabitur peccatis 24 qui offert sacrificium ex substantia pauperum quasi qui victimat filium in conspectu patris sui 25 panis egentium vita pauperis est qui defraudat illum homo sanguinis 26 qui aufert in sudore panem quasi qui occidit proximum suum 27 qui effundit sanguinem et qui fraudem facit mercedem mercennario 28 unus aedificans et unus destruens quid prodest illis nisi labor 29 unus orans et unus maledicens cuius vocem exaudiet Deus 30 qui baptizatur a mortuo et iterum tangit illum quid proficit lavatione illius 31 sic homo qui ieiunat in peccatis suis et iterum eadem faciens quid proficit humiliando se orationem illius quis exaudiet
[35] 1 qui conservat legem multiplicat orationem 2 sacrificium salutare adtendere mandatis et discedere ab omni iniquitate 3 et deprecatio recedere ab iniustitia 4 [] 5 [] 6 non apparebis ante conspectum Dei vacuus 7 haec enim omnia propter mandatum Domini fiunt 8 oblatio iusti inpinguat altare et odor suavitatis est in conspectu Altissimi 9 sacrificium iusti acceptum est et memoriam eius non obliviscetur Dominus 10 bono animo gloriam redde Deo et non minuas primitias manuum tuarum 11 in omni dato hilarem fac vultum tuum et in exultatione sanctifica decimas tuas 12 da Altissimo secundum datum eius et in bono oculo ad inventionem fac manuum tuarum 13 quoniam Dominus retribuens est et septies tantum reddet tibi 14 noli offerre munera prava non enim suscipiet illa 15 et noli inspicere sacrificium iniustum quoniam Dominus iudex est et non est apud illum gloria personae 16 non accipiet Dominus personam in pauperem et precationem laesi exaudiet 17 non despiciet preces pupilli nec viduam si effundat loquellam gemitus 18 nonne lacrima ad maxillam descendit et exclamatio 19 a maxilla ascendit et Dominus exauditor delectans in illis 20 qui adorat Deum in oblectatione suscipietur et precatio illius usque ad nubes propinquabit 21 oratio humiliantis se nubes penetrabit et donec propinquet non conrogabitur et non discedet donec aspiciat Altissimus 22 et Dominus non longinquabit sed iudicabit iustos et faciet iudicium et Fortissimus non habebit in illis patientiam ut contribulet dorsum ipsorum 23 et gentibus reddet vindictam donec tollat plenitudinem superborum et sceptra iniquorum contribulet 24 donec reddat hominibus secundum actus suos et secundum opera Adae et secundum praesumptionem illius 25 donec iudicet iudicium plebis suae et oblectabit iustos misericordia sua 26 speciosa misericordia Dei in tempore tribulationis quasi nubes pluviae in tempore siccitatis
[36] 1 miserere nostri Deus omnium et respice nos et ostende nobis lucem miserationum tuarum 2 et inmitte timorem tuum super gentes quae non exquisierunt te et cognoscant quia non est Deus nisi tu ut enarrent magnalia tua 3 adleva manum tuam super gentes alienas ut videant potentiam tuam 4 sicut enim in conspectu eorum sanctificatus es in nobis sic in conspectu nostro magnificaberis in illis 5 ut cognoscant te sicut et nos agnovimus quoniam non est Deus praeter te Domine 6 innova signa et inmuta mirabilia 7 glorifica manum et brachium dextrum 8 excita furorem et effunde iram 9 extolle adversarium et adflige inimicum 10 festina tempus et memento finis ut enarrent mirabilia tua 11 in ira flammae devoretur qui salvatur et qui pessimant plebem tuam inveniant perditionem 12 contere caput principum inimicorum dicentium non est alius praeter nos 13 congrega omnes tribus Iacob et cognoscant quia non est Deus nisi tu ut enarrent magnalia tua et hereditabis eos sicut ab initio 14 miserere plebi tuae super quam invocatum est nomen tuum et Israhel quem coaequasti primogenito tuo 15 miserere civitati sanctificationis tuae Hierusalem civitati requiei tuae 16 reple Sion inenarrabilibus verbis tuis et gloria tua populum tuum 17 da testimonium quia ab initio creaturae tuae sunt et suscita precationes quas locuti sunt in nomine tuo prophetae priores 18 da mercedem sustinentibus te ut prophetae tui fideles inveniantur et exaudi orationes servorum tuorum 19 secundum benedictionem Aaron de populo tuo et dirige nos in via iustitiae et sciant omnes qui inhabitant terram quia tu es Deus conspector saeculorum 20 omnem escam manducabit venter et est cibus cibo melior 21 fauces contingit cibum ferae et cor sensatum verba mendacia 22 cor pravum dabit tristitiam et homo peritus resistet illi 23 omnem masculum excipiet mulier et est filia melior filiae 24 species mulieris exhilarat faciem viri sui et super omnem concupiscentiam hominis superducit desiderium 25 si est lingua curationis et mitigationis misericordiae non est vir illius contra filios hominum 26 qui possidet mulierem inchoat possessionem adiutorium contra illum est et columna ut requies 27 ubi non est sepis diripietur possessio et ubi non est mulier gemescit egens 28 cui credit qui non habet nidum et deflectens ubicumque obscuraverit quasi succinctus latro exiliens de civitate in civitatem
[37] 1 omnis amicus dicet et ego amicitiam copulavi sed est amicus solo nomine amicus nonne tristitia inest usque ad mortem 2 sodalis autem et amicus ad inimicitiam convertentur 3 o praesumptio nequissima unde creata es cooperire aridam malitiam et dolositatem illius 4 sodalis amico coniucundatur in oblectatione et in tempore tribulationis adversarius erit 5 sodalis amico condolet causa ventris et contra hostem accipiet scutum 6 non obliviscaris amici tui in animo tuo et non inmemor sis illius in operibus tuis 7 noli consiliari cum socero tuo et a zelantibus te absconde consilium 8 omnis consiliarius prodit consilium sed est consiliarius in semet ipso 9 a consiliario serva animam tuam prius scito quae sit illius necessitas et ipse enim animo suo cogitabit 10 ne forte mittat sudem in terram et dicat tibi 11 bona est via tua et stet e contrario videre quid tibi eveniat 12 cum viro inreligioso tracta de sanctitate et cum iniusto de iustitia et cum muliere de ea quae aemulatur cum timido de bello cum negotiatore de traiecticio cum emptore de venditione cum viro livido de gratiis agendis 13 cum impio de pietate cum inhonesto de honestate cum operario agri de omni opere 14 cum operario annuali de consummatione anni cum servo pigro de multa operatione non adtendas his in omni consilio 15 cum viro sancto adsiduus esto quemcumque cognoveris observantem timorem Dei 16 cuius anima est secundum animam tuam quicumque titubaverit in tenebris non condolebit tibi 17 et cor boni consilii statue non est enim tibi aliud pluris illo 18 anima viri sancti enuntiat aliquando vera quam septem circumspectores sedentes ad speculandum 19 et in his omnibus deprecare Altissimum ut dirigat in veritate viam tuam 20 ante omnem operam verbum verax praecedat te et ante omnem actum consilium stabile 21 verbum nequa inmutabit cor quattuor partes oriuntur bonum et malum vita et mors et dominatrix illorum est adsidua lingua 22 vir peritus multos erudivit et animae suae suavis est 23 qui sofistice loquitur odibilis est omni re defraudabitur 24 non est enim data illi a Domino gratia omni enim sapientia defraudatus est 25 est sapiens animae suae sapiens et fructus sensus illius laudabilis 26 vir sapiens plebem suam erudit et fructus sensus eius fideles sunt 27 vir sapiens implebitur benedictione et videntes illum laudabunt 28 vita viri in numero dierum dies autem Israhel innumerabiles sunt 29 sapiens in populo hereditabit honorem et nomen illius erit vivens in aeternum 30 fili in vita tua tempta animam tuam et si fuerit nequam non des illi potestatem 31 non enim omnia omnibus expediunt et non omni animae omne genus placet 32 noli avidus esse in omni epulatione et non te effundas super omnem escam 33 in multis enim escis erit infirmitas et aplestia adpropinquabit usque ad cholera 34 propter aplestiam multi obierunt qui autem abstinens est adiciet vitam
[38] 1 honora medicum propter necessitatem etenim illum creavit Altissimus 2 a Deo est omnis medella et a rege accipiet dationem 3 disciplina medici exaltabit caput illius et in conspectu magnatorum conlaudabitur 4 Altissimus creavit de terra medicinam et vir prudens non abhorrebit illi 5 nonne a ligno indulcata est amara aqua 6 ad agnitionem hominum virtutis illorum et dedit homini scientiam Altissimus honorari in mirabilibus suis 7 in his curans mitigavit dolorem et unguentarius facit pigmentum suavitatis et unctiones conficiet suavitatis et non consummabuntur opera eius 8 pax enim Dei super faciem terrae 9 fili in tua infirmitate non despicias sed ora ad Dominum et ipse curabit te 10 averte a delicto et dirige manus et ab omni delicto munda cor tuum 11 da suavitatem et memoriam similaginis et inpingua oblationem et da locum medico 12 etenim illum Dominus creavit et non discedat a te quoniam opera eius sunt necessaria 13 est enim tempus quando in manus eorum incurras 14 ipsi vero Dominum deprecabuntur ut dirigat requiem eorum et sanitatem propter conversationem illorum 15 qui delinquit in conspectu eius qui fecit eum incidat in manus medici 16 fili in mortuum produc lacrimas et quasi dira passus incipe plorare et secundum iudicium contine corpus illius et non despicias sepulturam illius 17 propter delaturam amare fer luctum illius uno die et consolare propter tristitiam 18 [] 19 a tristitia enim festinat mors et cooperiet virtutem et tristitia cordis flectet cervicem 20 in abductione permanet tristitia et substantia inopis secundum cor eius 21 non dederis in tristitia cor tuum sed repelle eam a te et memento novissimorum 22 noli oblivisci neque enim est conversio et huic nihil proderis et te ipsum pessimabis 23 memor esto iudicii mei sic enim erit et tuum mihi heri et tibi hodie 24 in requie mortui requiescere fac memoriam eius et consolare illum in exitu spiritus sui 25 sapientiam scribe in tempore vacuitatis et qui minoratur actu sapientiam percipiet qua sapientia replebitur 26 qui tenet aratrum et non gloriatur in iaculo stimulo boves agit et conversatur in operibus eorum et narratio eius in filiis taurorum 27 cor suum dabit ad versandos sulcos et vigilia eius in sagina vaccarum 28 sic omnis faber et architectus qui noctem tamquam diem transigit qui sculpit signacula sculptilia et adsiduitas eius variat picturam cor suum dabit in similitudinem picturae et vigilia sua perficit opus 29 sic faber ferrarius sedens iuxta incudem et considerans opus ferri vapor ignis uret carnes eius et in calore fornacis concertatur 30 vox mallei innovabit aurem eius et contra similitudinem vasi oculi eius 31 cor suum dabit in consummationem operum et vigilia sua ornabit in consummatione 32 sic figulus sedens ad opus suum convertens pedibus suis rotam qui in sollicitudine positus est semper propter opus suum et innumera est omnis operatio eius 33 in brachio suo formabit lutum et ante pedes suos curvabit virtutem suam 34 cor suum dabit ut consummet linitionem et vigilia sua mundabit fornacem 35 omnes hi in manibus suis speraverunt et unusquisque in arte sua sapiens est 36 sine his omnibus non aedificatur civitas 37 et non inhabitabunt nec inambulabunt et in ecclesiam non transilient 38 super sellam iudicis non sedebunt et testamentum iudicii non intellegent neque palam facient disciplinam et iudicium et in parabolis non invenientur 39 sed creaturam aevi confirmabunt et deprecatio illorum in operatione artis adcommodantes animam suam et conquirentes in lege Altissimi
[39] 1 sapientiam omnium antiquorum exquiret et in prophetiis vacabit 2 narrationem virorum nominatorum conservabit et in versutias parabolarum simul introibit 3 occulta proverbiorum exquiret et in absconditis parabolarum conversabitur 4 in medio magnatorum ministrabit et in conspectu praesidis apparebit 5 in terram alienarum gentium pertransiet bona enim et mala in hominibus temptavit 6 cor suum tradet ad vigilandum diluculo ad Dominum qui fecit illum et in conspectu Altissimi deprecabitur 7 aperiet os suum in oratione et pro delictis suis deprecabitur 8 si enim Dominus magnus voluerit spiritu intellegentiae replebit illum 9 et ipse tamquam imbres mittet eloquia sapientiae suae et in oratione confitebitur Domino 10 ipse diriget consilium eius et disciplinam et in absconditis suis consiliabitur 11 ipse palam faciet disciplinam doctrinae suae et in lege testamenti Domini gloriabitur 12 conlaudabunt multi sapientiam eius et usque in saeculum non delebitur 13 non recedet memoria eius et nomen eius requiretur a generatione in generationem 14 sapientiam eius enarrabunt gentes et laudem eius nuntiabit ecclesia 15 si inmanserit nomen derelinquet mille et si requieverit proderit illi 16 adhuc consiliabor ut enarrem ut furore enim repletus sum 17 in voce dicit obaudite me divini fructus et quasi rosa plantata super rivum aquarum fructificate 18 quasi libanus odorem suavitatis habete 19 florete flores quasi lilium date odorem et frondete in gratiam et conlaudate canticum et benedicite Dominum in operibus suis 20 date nomini eius magnificentiam et confitemini illi in voce labiorum vestrorum in canticis labiorum et cinyris et sic dicetis in confessione 21 opera Domini universa bona valde 22 in verbo eius stetit aqua sicut congeries et in sermone oris eius sicut exceptoria aquarum 23 quoniam in praecepto ipsius placor fit et non est minoratio in salute illius 24 opera omnis carnis coram illo et non est quicquam absconditum ab oculis eius 25 a saeculo usque in saeculum respicit et nihil est mirabile in conspectu eius 26 non est dicere quid est hoc aut quid est illud omnia enim in tempore suo quaerentur 27 benedictio illius quasi fluvius inundavit 28 et quomodo cataclysmus aridam inebriavit sic ira ipsius gentes quae non exquisierunt eum hereditabit 29 quomodo convertit aquas et siccata est terra et viae illius viis illorum directae sunt sic peccatoribus offensiones in ira eius 30 bona bonis creata sunt ab initio sic nequissimis bona et mala 31 initium necessariae rei vitae hominum aqua ignis et ferrum lac et panis similagineus et mel et botrus uvae et oleum et vestimentum 32 haec omnia sanctis in bona sic et impiis et peccatoribus in mala convertentur 33 sunt spiritus qui ad vindictam creati sunt et in furore suo confirmaverunt tormenta sua 34 in tempore consummationis effundent virtutem et furorem eius qui fecit illos confundent 35 ignis grando famis et mors omnia haec ad vindictam creata sunt 36 bestiarum dentes et scorpii et serpentes et romphea vindicans in exterminium impios 37 in mandatis eius epulabuntur et super terram in necessitatem praeparabuntur et in temporibus suis non praeterient verbum 38 propterea ab initio confirmatus et consiliatus sum et cogitavi et in scripta dimisi 39 omnia opera Domini bona et omne opus hora sua subministrabit 40 non est dicere hoc illo nequius est omnia enim in tempore suo conprobabuntur 41 et nunc in omni corde et ore conlaudate et benedicite nomen Domini
[40] 1 occupatio magna creata est omnibus hominibus et iugum grave super filios Adam a die exitus de ventre matris eorum usque in diem sepulturae in matrem omnium 2 cogitationes eorum et timores cordis adinventio expectationis et dies finitionis 3 residentes super sedem gloriosam usque ad humiliatum in terra et cinere 4 ab eo qui utitur hyacintho et portat coronam usque ad eum qui operitur lino crudo furor zelus tumultus fluctuatio et timor mortis iracundia perseverans et contentio 5 et in tempore refectionis in cubile somnus noctis inmutat scientiam eius 6 modicum tamquam nihil in requie et ab eo in somnis quasi in die respectus 7 conturbatus est in visu cordis sui tamquam qui evaserit in die belli in tempore salutis suae exsurrexit et admirans ad nullum timorem 8 cum omni carne ab homine usque ad pecus et super peccatores septuplum 9 ad haec mors sanguis contentio et romphea oppressiones famis et contritio et flagella 10 super iniquos creata sunt haec omnia et propter illos factus est cataclysmus 11 omnia quae de terra sunt in terram convertentur et aquae omnes in mare convertentur 12 omne munus et iniquitas delebitur et fides in saeculum stabit 13 substantiae iniustorum sicut fluvius siccabuntur et sicut tonitruum magnum in pluvia manebunt 14 in aperiendo manus suas laetabitur sic praevaricatores in consummatione tabescent 15 nepotes impiorum non multiplicabunt ramos et radices inmundae super cacumen petrae sonant 16 viriditas super omnem aquam et ad oram fluminis ante omnem faenum evelletur 17 gratia sicut paradisus in benedictionibus et misericordia in saeculo permanet 18 vita sibi sufficientis operarii condulcabitur et in ea invenies thesaurum 19 fili aedificatio civitatis confirmabit nomen et super haec mulier inmaculata conputatur 20 vinum et musica laetificant cor et super utraque dilectio sapientiae 21 tibiae et psalterium suavem faciunt melodiam et super utraque lingua suavis 22 gratiam et speciem desiderabit oculus tuus et super hoc viride sationis 23 amicus et sodalis in tempore convenientes et super utrosque mulier cum viro 24 fratres in adiutorium in tempore tribulationis et super eos misericordia liberabit 25 aurum et argentum constituet pedem et super utrumque consilium beneplacitum 26 facultates et virtutes exaltant cor et super haec timor Domini 27 non est in timore Domini minoratio et non est in eo inquirere adiutorium 28 timor Domini sicut paradisus benedictionis et super omnem gloriam operuerunt illum 29 fili in tempore vitae tuae ne indigeas melius est enim mori quam indigere 30 vir respiciens in mensam alienam non est vita eius in cogitatione victus alit enim animam suam cibis alienis 31 vir autem disciplinatus et eruditus custodiet se 32 in ore inprudentis condulcabitur inopia et in ventre eius ignis ardebit
[41] 1 o mors quam amara est memoria tua homini pacem habenti in substantiis suis 2 viro quieto et cuius viae directae sunt in omnibus et adhuc valenti accipere cibum 3 o mors bonum est iudicium tuum homini indigenti et qui minoratur viribus 4 defecto aetate et cui de omnibus cura est et incredibili qui perdit sapientiam 5 noli metuere iudicium mortis memento quae ante te fuerunt et quae superventura sunt tibi hoc iudicium a Domino omni carni 6 et quid superveniet in beneplacita Altissimi sive decem sive centum sive mille anni 7 non est enim in inferno accusatio vitae 8 filii abominationum fiunt filii peccatorum et qui conversantur secus domos impiorum 9 filiorum peccatorum periet hereditas et cum semine illorum adsiduitas obprobrii 10 de patre impio queruntur filii quoniam propter illum sunt in obprobrio 11 vae vobis viri impii qui dereliquistis legem Domini altissimi 12 et si nati fueritis in maledictione nascemini et si mortui fueritis in maledictione erit pars vestra 13 omnia quae de terra sunt in terram convertentur sic impii a maledicto in perditionem 14 luctus hominum in corpore ipsorum nomen autem impiorum delebitur 15 curam habe de bono nomine hoc enim magis permanebit tibi quam mille thesauri magni pretiosi 16 bonae vitae numerus dierum bonum autem nomen permanebit in aevo 17 disciplinam in pace conservate filii sapientia enim abscondita et thesaurus occultus quae utilitas in utrisque 18 melior est homo qui abscondit stultitiam suam quam homo qui abscondit sapientiam suam 19 verumtamen reveremini in his quae procedunt de ore meo 20 non est enim bonum omnem inreverentiam observare et non omnia omnibus beneplacent in fide 21 erubescite matrem et patrem de fornicatione et a praesidente et potente de mendacio 22 a principe et iudice de delicto a synagoga et plebe de iniquitate 23 a socio et amico de iniustitia de loco in quo habitas 24 de furto de veritate Dei et testamento de discubitu in panibus et ab offuscatione dati et accepti 25 a salutantibus de silentio a respectu mulieris fornicariae et ab aversione vultus cognati 26 ne avertas faciem a proximo tuo ab auferendo partem et non restituendo 27 ne respicias mulierem alieni viri et ne scruteris ancillam eius neque steteris ad lectum eius 28 ab amicis de sermonibus inproperii et cum dederis ne inproperes
[42] 1 non duplices sermonem auditus de revelatione sermonis absconditi et eris vere sine confusione et invenies gratiam in conspectu omnium hominum ne pro his omnibus confundaris et ne accipias personam ut delinquas 2 de lege Altissimi et testamento et de iudicio iustificare impium 3 de verbo sociorum et viatorum et de datione hereditatis amicorum 4 de aequalitate staterae et ponderum et de adquisitione multorum et paucorum 5 de correptione emptionis et negotiatorum et de multa disciplina filiorum servo pessimo latus sanguinare 6 super mulierem nequam bonum est signum 7 ubi manus multae sunt clude et quodcumque trades numera et adpende datum vero et acceptum omne describe 8 de disciplina insensati et fatui et de senioribus qui iudicantur ab adulescentibus et eris eruditus in omnibus et probabilis in conspectu omnium virorum 9 filia patri abscondita est vigilia et sollicitudo eius auferet somnum ne forte in adulescentia sua adultera efficiatur et commorata cum viro odibilis fiat 10 nequando polluatur in virginitate sua et in paternis suis gravida inveniatur ne forte cum viro commorata transgrediatur aut certe sterilis efficiatur 11 super filiam luxuriosam confirma custodiam nequando faciat te in obprobrium venire inimicis a detractatione in civitate et abiectione plebis et confundat te in multitudine populi 12 omni homini noli intendere in specie et in medio mulierum noli commorari 13 de vestimentis enim procedit tinea et a muliere iniquitas viri 14 melior est iniquitas viri quam benefaciens mulier et mulier confundens in obprobrium 15 memor ero igitur operum Domini et quae vidi adnuntiabo in sermonibus Domini opera eius 16 sol inluminans per omnia respexit et gloria Domini plenum est opus eius 17 nonne Dominus fecit sanctos enarrare omnia mirabilia sua quae confirmavit Dominus omnipotens stabiliri in gloria sua 18 abyssum et cor hominum investigavit et in astutia illorum excogitavit 19 cognovit enim Dominus omnem scientiam et inspexit in signum aevi adnuntians quae praeterierunt et quae superventura sunt revelans vestigia occultorum 20 non praeterit illum omnis cogitatus et non abscondit se ab eo ullus sermo 21 magnalia sapientiae suae decoravit qui est ante saeculum et usque in saeculum neque adiectum est 22 neque minuitur et non eget alicuius consilio 23 quam desiderabilia omnia opera eius et tamquam scintillam quam est considerare 24 omnia haec vivent et manent in saeculum et in omni necessitate omnia obaudiunt ei 25 omnia duplicia unum contra unum et non fecit quicquam deesse 26 uniuscuiusque confirmavit bona et quis satiabitur videns gloriam eius
[43] 1 altitudinis firmamentum pulchritudo est species caeli in visione gloriae 2 sol in aspectu adnuntians in exitu vas admirabile opus Excelsi 3 in meridiano exuret terram in conspectu ardoris eius quis poterit sustinere fornacem custodiens in operibus ardoris 4 tripliciter sol exurens montes radios igneos exsuflans et refulgens radiis suis obcaecat oculos 5 magnus Dominus qui fecit illum et in sermonibus eius festinavit iter 6 et luna in omnibus in tempore suo ostensio temporis et signum aevi 7 a luna signum diei festi luminare quod minuitur in consummatione 8 mensis secundum nomen eius est crescens admirabiliter in consummatione 9 vas castrorum in excelsis in firmamento caeli resplendens 10 species caeli gloriosa stellarum mundum inluminans in excelsis Dominus 11 in verbis Sancti stabunt ad iudicium et non exardescent in vigiliis suis 12 vide arcum et benedic qui fecit illum valde speciosus est in splendore suo 13 gyravit caelum in circuitu gloriae suae manus Excelsi aperuerunt illum 14 imperio suo adceleravit nivem et adcelerat coruscationes emittere iudicii sui 15 propterea aperti sunt thesauri et evolaverunt nebulae sicut aves 16 in magnitudine sua posuit nubes et confracti sunt lapides grandinis 17 in conspectu eius commovebuntur montes et in voluntate eius adspirabit notus 18 vox tonitrui eius exprobravit terram tempestas aquilonis et congregatio spiritus 19 sicut avis deponens ad sedendum aspargit nivem et sicut lucusta demergens descensus eius 20 pulchritudinem coloris eius admirabitur oculus et super imbrem eius expavescet cor 21 gelum sicut salem effundet super terram et dum gelaverit fiet tamquam cacumina tribuli 22 frigidus ventus aquilo flabit et gelabit cristallus ab aqua super omnem congregationem aquarum requiescet et sicut lorica induet se aquis 23 devorabit montes et exuret desertum et extinguet viridem sicut ignem 24 medicina omnium in festinationem nebulae ros obvians ab ardore venienti humilem efficiet eum 25 in sermone eius silebit ventus et plantavit illum Dominus Iesus 26 qui navigat mare enarrat periculum eius et audientes auribus non admirabimur 27 illic praeclara et mirabilia opera varia genera bestiarum et omnium pecorum et creatura beluarum 28 propter ipsum confirmatus est itineris finis et in sermone eius conposita sunt omnia 29 multa dicemus et deficiemus verbis consummatio autem sermonum ipse est in omnibus 30 gloriantes ad quid valebimus ipse enim Omnipotens super omnia opera sua 31 terribilis Dominus et magnus vehementer 32 quantumcumque potueritis supervalebit adhuc et admirabilis magnificentia eius 33 benedicentes Dominum exaltate illum quantum potestis maior est enim omni laude 34 exaltantes eum replemini virtute ne laboretis non enim habebitis 35 quis vidit eum et enarrabit et quis magnificabit eum sicut est ab initio 36 multa abscondita sunt maiora horum pauca enim vidimus operum eius 37 omnia autem Dominus fecit et pie agentibus dedit sapientiam
[44] 1 laus patrum laudemus viros gloriosos et parentes nostros in generatione sua 2 multam gloriam fecit Dominus magnificentia sua a saeculo 3 dominantes in potestatibus suis homines magni virtute et prudentia sua praediti nuntiantes in dignitate prophetarum 4 et imperantes in praesenti populo et virtute prudentiae populi sanctissima verba 5 in pueritia sua requirentes modos musicos et narrantes carmina in scriptura 6 homines divites in virtute pulchritudinis studium habentes pacificantes in domibus suis 7 omnes isti in generationibus gentis suae gloriam adepti sunt et in diebus suis habentur in laudibus 8 qui de illis nati sunt reliquerunt nomen narrandi laudes eorum 9 et sunt quorum non est memoria perierunt quasi non fuerint et nati sunt quasi non nati et filii ipsorum cum illis 10 sed illi viri misericordiae sunt quorum pietates non defuerunt 11 et cum semine ipsorum perseverat bona 12 hereditas nepotum illorum et in testamentis stetit semen eorum 13 et filii ipsorum propter illos usque in aeternum manet semen eorum et gloria eorum non derelinquetur 14 corpora ipsorum in pace sepulta sunt et nomen eorum vivet in generationes et generationes 15 sapientiam ipsorum narrent populi laudem eorum nuntiet ecclesia 16 Enoch placuit Deo et translatus est in paradiso ut det gentibus paenitentiam 17 Noe inventus est perfectus iustus et in tempore iracundiae factus est reconciliatio 18 ideo dimissum est reliquum terrae cum factum est diluvium 19 testamenta saeculi posita sunt apud illum ne deleri possit diluvio omnis caro 20 Abraham magnus pater multitudinis gentium et non est inventus similis illi in gloria qui conservavit legem Excelsi et fuit in testamento cum illo 21 in carne eius stare fecit testamentum et in temptatione inventus est fidelis 22 ideo iureiurando dedit illi semen in gente sua crescere illum quasi terrae cumulum 23 et ut stellas exaltare semen eius et hereditari illos a mari usque ad mare et a Flumine usque ad terminos terrae 24 et in Isaac eodem fecit modo propter Abraham patrem ipsius 25 benedictionem omnium gentium dedit illi et testamentum confirmavit super caput Iacob 26 agnovit eum in benedictionibus suis et dedit illi hereditatem et divisit ei partem in tribus duodecim 27 et conservavit illis homines misericordiae invenientes gratiam in oculis omnis carnis
[45] 1 dilectus a Deo et hominibus Moses cuius memoria in benedictione est 2 similem illum fecit in gloria sanctorum et magnificavit eum in timore inimicorum et in verbis suis monstra placavit 3 glorificavit illum in conspectu regum et iussit illi coram populo suo et ostendit illi gloriam suam 4 in fide et lenitate ipsius sanctum fecit illum et elegit illum de omni carne 5 audivit eum et vocem ipsius et induxit illum in nubem 6 et dedit illi coram praecepta legem vitae et disciplinae docere Iacob testamentum et iudicia sua Israhel 7 excelsum fecit Aaron fratrem eius et similem sibi de tribu Levi 8 statuit ei testamentum aeternum et dedit illi sacerdotium gentis et beatificavit illum in gloria 9 et circumcinxit illum zonam gloriae induit illum stolam gloriae et coronavit illum in vasis virtutis 10 circumpedes et femoralia et umeralem posuit ei et cinxit illum tintinabulis aureis plurimis in gyro 11 dare sonitum in successu suo auditum facere sonitum in templo in memoriam filiis gentis suae 12 stola sancta auro et hyacintho et purpura opus textile viri sapientis iudicio et veritate praediti 13 torto cocco opus artificis gemmis pretiosis figuratis in ligatura auri et opere lapidarii sculptilis in memoriam secundum numerum tribuum Israhel 14 coronam auream supra mitram eius expressam signo sanctitatis gloria honoris et opus virtutis desideria oculorum ornata 15 sic pulchra ante ipsum non fuerunt talia usque ad originem 16 non indutus est illa alienigena aliquis sed tantum filii ipsius soli et nepotes eius per omne tempus 17 sacrificia ipsius consumpta sunt igni cotidie 18 conplevit Moses manus eius et unxit illum oleo sancto 19 factum est illi in testamentum aeternum et semini eius sicut dies caeli fungi sacerdotio et habere laudem et glorificare populum suum in nomine suo 20 ipsum elegit eum ab omni vivente adferre sacrificium Deo incensum et bonum odorem in memoriam placere populo suo 21 dedit illi in praeceptis suis potestatem in testamentis iudiciorum docere Iacob testimonia et in lege sua lucem dare Israhel 22 quia contra illum steterunt alieni et propter invidiam circumdederunt illum in deserto homines qui erant cum Dathan et Abiron et congregatio Chore in iracundiam 23 vidit Dominus Deus et non placuit illi et consumpti sunt in impetu iracundiae 24 fecit illis monstra et consumpsit eos in flamma ignis 25 et addidit Aaron gloriam et dedit illi hereditatem et primitias fructuum terrae divisit illi 26 panem ipsis in primis paravit in satietatem nam sacrificia Domini edent quae dedit ipsi et semini eius 27 ceterum in terra gentes hereditabit et pars non est illi in gente ipse enim pars eius est et hereditas 28 et Finees filius Eleazari tertius in gloria est in imitando tantum in timore Domini 29 et stare in reverentia gentis in bonitate et alacritate animae suae placuit de Israhel 30 ideo statuit ad illum testamentum pacis principem sanctorum et gentis suae ut sit illi in sacerdotium sui dignitas in aeternum 31 et testamentum David regi filio Iesse de tribu Iuda hereditas ipsi et semini eius ut daret sapientiam in cor nostrum iudicare gentem suam in iustitia ne abolerentur bona ipsorum et gloriam eorum in gentem ipsorum aeternam fecit
[46] 1 fortis in bello Iesus Nave successor Mosi in prophetis qui fuit magnus secundum nomen suum 2 maximus in salutem electorum Dei expugnare insurgentes hostes ut consequeretur hereditatem Israhel 3 quam gloriam adeptus est in tollendo manus suas et iactando contra civitatem rompheas 4 quis ante illum sic restitit nam hostes ipse Dominus perduxit 5 aut non in iracundia eius inpeditus est sol et una dies facta est quasi duo 6 invocavit Altissimum potentem in obpugnando inimicos undique et audivit illum magnus et sanctus Deus in saxis grandinis virtutis valde fortis 7 impetum fecit contra gentem hostilem et in descensu perdidit contrarios 8 ut cognoscant gentes potentiam eius quia contra Dominum pugnare non est facile et secutus est a tergo potentes 9 et in diebus Mosi misericordiam fecit ipse et Chaleb filius Iepphonne stare contra hostem prohibere gentem a peccatis et perfringere murmur malitiae 10 et ipsi duo constituti a periculo liberati sunt a numero sescentorum milium peditum inducere illos in hereditatem in terram quae manat lac et mel 11 et dedit Dominus ipsi Chaleb fortitudinem et usque ad senectutem permansit illi virtus ut ascenderet in excelsum terrae locum et semen ipsius obtinuit hereditatem 12 ut viderent omnes filii Israhel quod bonum est obsequi sancto Deo 13 et iudices singuli suo nomine quorum non est corruptum cor qui non aversi sunt a Domino 14 ut sit memoria illorum in benedictione et ossa eorum pullulent de loco suo 15 et nomen eorum permanet in aeternum permanens ad filios illorum sanctorum virorum gloria 16 dilectus a Domino suo Samuhel propheta Domini renovavit imperium et unxit principes in gente sua 17 in lege Domini iudicavit congregationem et vidit Dominus Iacob et in fide sua probatus est propheta 18 et cognitus est in verbis suis fidelis quia vidit Deum lucis 19 et invocavit Deum potentem in obpugnando hostes circumstantes undique in oblatione viri inviolati 20 et intonuit e caelo Dominus et in sonitu magno auditam fecit vocem suam 21 et conteruit principes Tyriorum et omnes duces Philisthim 22 et ante tempus finis vitae suae et saeculi testimonium praebuit in conspectu Domini et christi pecunias et usque ad calciamenta ab omni carne non accepit et non accusavit illum homo 23 et post hoc dormivit et notum fecit regi et ostendit illi finem vitae suae et exaltavit vocem eius de terra in prophetia delere impietatem gentis
[47] 1 post hoc surrexit Nathan propheta in diebus David 2 et quasi adeps separatus est a carne sic David a filiis Israhel 3 cum leonibus lusit quasi cum agnis et in ursis similiter fecit sicut cum agnis ovium in iuventute sua 4 numquid non occidit gigantem et extulit obprobrium de gente 5 in tollendo manum in saxo fundae deiecit exultationem Goliae 6 ubi invocavit Dominum potentem et dedit in dexteram eius tollere hominem fortem in bello et exaltare cornum gentis suae 7 sic in milibus glorificavit illum et laudavit eum in benedictionibus Domini in offerendo illi coronam gloriae 8 conteruit enim inimicos undique et extirpavit Philisthim contrarios usque in hodiernum diem conteruit cornum ipsorum usque in aeternum 9 in omni opere dedit confessionem Sancto et Excelso in verbo gloriae 10 de omni corde suo laudavit Dominum et dilexit Deum qui fecit illum et dedit illi contra inimicos potentiam 11 et stare fecit cantores contra altarium et in sono eorum dulces fecit modos 12 et dedit in celebrationibus decus et ornavit tempora usque ad consummationem vitae ut laudarent sanctum nomen Domini et amplificarent mane Dei sanctitatem 13 Christus purgavit peccata ipsius et exaltavit in aeternum cornum ipsius et dedit illi testamentum regum et sedem gloriae in Israhel 14 post ipsum surrexit filius sensatus et propter illum deiecit omnem potentiam inimicorum 15 Salomon imperavit in diebus pacis cui subiecit Deus omnes hostes ut conderet domum in nomine suo et pararet sanctitatem in sempiternum quemadmodum eruditus est in iuventute sua 16 et impletus est quasi flumen sapientia et terram retexit anima tua 17 et replesti in conparationibus enigmata ad insulas longe distulisti nomen tuum et dilectus es in pace tua 18 in cantilenis et proverbiis et conparationibus et interpretationibus miratae sunt te terrae 19 et in nomine Domini Dei cui est cognomen Deus Israhel 20 collegisti quasi auricalcum aurum et ut plumbum conplesti argentum 21 et reclinasti femora tua mulieribus potestatem habuisti in tuo corpore 22 dedisti maculam in gloria tua et profugasti semen tuum inducere iracundiam ad liberos tuos et incitari stultitiam tuam 23 ut faceres imperium bipertitum et ex Efraim imperare imperium durum 24 Deus autem non relinquit misericordiam suam et non corrumpit nec delebit opera sua neque perdet ab stirpe nepotes electi sui et semen eius qui diligit Dominum non corrumpet 25 dedit autem reliquum Iacob et David de ipsa stirpe 26 et finem habuit Salomon cum patribus suis 27 et reliquit post se de semine suo gentis stultitiam 28 et mutum prudentia Roboam qui avertit gentem consilio suo 29 et Hieroboam filium Nabath qui peccare fecit Israhel et dedit Efraim viam peccandi et plurima redundaverunt peccata ipsorum 30 valde averterunt illos a terra sua 31 et quaesivit omnes nequitias usque dum perveniret ad illos defensio et ab omnibus peccatis liberavit eos
[48] 1 et surrexit Helias propheta quasi ignis et verbum ipsius quasi fax ardebat 2 qui induxit in illos famem et imitantes illum invidia sua pauci facti sunt non poterant enim sustinere praecepta Domini 3 verbo Domini exaltavit caelum et deiecit a se ignem terrae 4 sic amplificatus est Helias in mirabilibus suis et quis potest similiter gloriari tibi 5 qui sustulisti mortuum ab inferis de sorte mortis in verbo Domini Dei 6 qui deiecisti reges ad perniciem et confregisti facile potentiam ipsorum et gloriosos de lecto suo 7 qui audis in Sina iudicium et in Coreb iudicia defensionis 8 qui ungues reges ad paenitentiam et prophetas facis successores post te 9 qui receptus es in turbine ignis in curru equorum igneorum 10 qui inscriptus es indiciis temporum et lenis iracundiam Domini conciliare cor patris ad filium et restituere tribus Iacob 11 beati sunt qui te viderunt et in amicitia tua decorati sunt 12 nam nos vita vivimus tantum post mortem autem non erit tale nomen nostrum 13 Helias qui in turbine tectus est et in Heliseo conpletus est spiritus eius in diebus suis non pertimuit principem et potentia nemo vicit illum 14 nec superavit illum verbum aliquod et mortuum prophetavit corpus eius 15 in vita sua fecit monstra et in morte mirabilia opera ipsius 16 in omnibus istis non paenituit populum et non recesserunt a peccatis suis usque dum deiecti sunt de terra sua et dispersi sunt in omnem terram 17 et relicta est gens perpauca et princeps in domo David 18 quidam ipsorum fecerunt quod placeret Deo alii autem multa commiserunt peccata 19 Ezechias munivit civitatem suam et induxit in medium ipsius aquam et fodit ferro rupem et aedificavit ad aquam puteum 20 in diebus ipsius ascendit Sennacherim et misit Rapsacen et sustulit manum suam contra illos et extulit manum suam in Sion et superbus factus est potentia sua 21 tunc mota sunt corda et manus ipsorum et doluerunt quasi parturientes mulieres 22 et invocaverunt Dominum misericordem et patentes manus extulerunt ad caelum et sanctus Dominus Deus audivit cito vocem ipsorum 23 non est commemoratus peccatorum illorum neque dedit illos inimicis suis sed purgavit illos in manu Esaiae sancti prophetae 24 subiecit castra Assyriorum et conteruit illos angelus Dei 25 nam fecit Ezechias quod placuit Deo et fortiter ivit in via David patris sui quam mandavit illi Esaias propheta magnus et fidelis in conspectu Dei 26 in diebus ipsius retro rediit sol et addidit regi vitam 27 spiritu magno vidit ultima et obsecratus est lugentes in Sion usque in sempiternum 28 ostendit futura et abscondita antequam evenirent
[49] 1 memoria Iosiae in conpositione odoris facti opus pigmentarii 2 in omni ore quasi mel indulcabitur eius memoria et ut musica in convivio vini 3 ipse est directus divinitus in paenitentia gentis et tulit abominationes impietatis 4 et gubernavit ad Dominum cor ipsius in diebus peccatorum corroboravit pietatem 5 praeter David et Ezechiam et Iosiam omnes peccatum commiserunt 6 nam reliquerunt legem Potentis reges Iudae et contempserunt timorem Dei 7 dederunt enim regnum suum aliis et gloriam suam alienae genti 8 incenderunt electam sanctitatis civitatem et desertas fecerunt vias ipsius in manu Hieremiae 9 nam male tractaverunt illum qui a ventre matris consecratus est propheta evertere et eruere et perdere et iterum aedificare et renovare 10 Ezechihel qui vidit conspectum gloriae quam ostendit illi in curru cherubin 11 nam commemoratus est inimicorum in imbri et benefacere illis qui ostenderunt rectas vias 12 et duodecim prophetarum ossa pullulent de loco suo nam rogaverunt Iacob et redimerunt se in fide virtutis 13 quomodo amplificemus Zorobabel nam et ipse quasi signum in dextera manu in Israhel 14 et Iesum Iosedec qui in diebus suis aedificaverunt domum et exaltaverunt templum sanctum Domino paratum in gloria sempiterna 15 et Neemia in memoria multi temporis qui erexit nobis muros eversos et stare fecit portas et seras qui erexit domos nostras 16 nemo natus est in terra qualis Enoch nam et ipse receptus est a terra 17 et Ioseph natus est homo princeps fratrum firmamentum gentis rector fratrum stabilimentum populi 18 et ossa ipsius visitata sunt et post mortem prophetaverunt 19 Seth et Sem apud homines gloriam adepti sunt et super omnem animam in origine Adam
[50] 1 Simon Onii filius sacerdos magnus qui in vita sua suffulsit domum et in diebus suis corroboravit 2 templi etiam altitudo ab ipso fundata est duplex aedificatio excelsa parietis templi 3 in diebus ipsius remanaverunt putei aquarum et quasi mare adimpleti sunt supra modum 4 qui curavit gentem suam et liberavit illam a pernicie 5 qui praevaluit amplificare civitatem qui adeptus est gloriam in conversatione gentis et ingressum domus et atrii amplificatus est 6 quasi stella matutina in medio nebulae et quasi luna plena in diebus suis lucet 7 et quasi sol refulgens sic ille effulsit in templo Dei 8 quasi arcus effulgens in nebulam gloriae et quasi flos rosarum in diebus veris quasi lilia quae sunt in transitu aquae et quasi tus redolens in diebus aestatis 9 quasi ignis effulgens et tus ardens in igni 10 quasi vas auri solidum ornatum omni lapide pretioso 11 quasi oliva pullulans et gyrus in altitudinem se tollens in accipiendo ipsum stolam gloriae et vestiri eum consummatione virtutis 12 in ascensu altarii sancti gloriam dedit sanctitatis amictum 13 in accipiendo autem partes de manu sacerdotum et ipse stans iuxta aram circa illum corona fratrum quasi plantatio cedri in monte Libano 14 sic circa illum steterunt quasi rami in palma et omnes filii Aaron in gloria sua 15 oblatio autem Domini in manibus ipsorum coram omni synagoga Israhel et consummationem fungens in ara amplificare oblationem excelsi Regis 16 porrexit manum suam in libatione et libavit de sanguine uvae 17 et fudit in fundamenta altarii odorem divinum excelso Principi 18 tunc exclamaverunt filii Aaron in tubis productilibus sonaverunt et auditam fecerunt magnam vocem in memoriam coram Deo 19 tunc omnis populus simul properaverunt et ceciderunt in faciem super terram adorare Dominum suum et dare preces Deo omnipotenti excelso 20 et amplificaverunt psallentes in vocibus suis et in magna domo auctus est sonus suavitate plenus 21 et rogavit populus Dominum excelsum in prece usque dum perfectus est honor Domini et munus suum perfecerunt 22 tunc descendens extulit manus suas in omnem congregationem filiorum Israhel dare gloriam Deo a labiis suis et in nomine ipsius gloriari 23 et iteravit orationem suam volens ostendere virtutem Dei 24 et nunc orate Dominum omnium qui magna fecit in omni terra qui auxit dies nostros a ventre matris nostrae et fecit nobiscum secundum suam misericordiam 25 det nobis iucunditatem cordis et fieri pacem in diebus nostris in Israhel per dies sempiternos 26 credere Israhel nobiscum esse misericordiam Dei ut sanet vos in diebus suis 27 duas gentes odit anima mea tertia autem non est gens quam oderim 28 qui sedent in monte Seir et Philisthim et stultus populus qui habitat in Sicimis 29 doctrinam sapientiae et disciplinae scripsi in codice isto Iesus filius Sirach Hierosolymita qui renovavit sapientiam de corde suo 30 beatus qui in istis versatur bonis qui ponit illa in corde suo sapiens erit semper 31 si enim haec fecerit ad omnia valebit quia lux Dei vestigium eius est
[51] 1 oratio Iesu filii Sirach confitebor tibi Domine rex et conlaudabo te Deum salvatorem meum 2 confiteor nomini tuo quoniam adiutor et protector factus es mihi 3 et liberasti corpus meum a perditione a laqueo linguae iniquae et a labiis operantium mendacium et in conspectu adstantium factus es mihi adiutor 4 et liberasti me secundum multitudinem misericordiae nominis tui a rugientibus paratis ad escam 5 de manibus quaerentium animam meam et de portis tribulationis quae circumdederunt me 6 a pressura flammae quae circumdedit me et in medio ignis non sum aestuatus 7 de altitudine ventris inferi et a lingua coinquinata et verbo mendacii a rege iniquo et lingua iniusta 8 laudavit usque ad mortem anima mea Dominum 9 et vita mea adpropinquans erat infero deorsum 10 circumdederunt me undique et non erat qui adiuvaret respiciens eram ad adiutorium meum et non erat 11 memoratus sum misericordiae tuae Domine et operationis tuae quae a saeculo sunt 12 quoniam erues sustinentes te et liberas eos de manibus gentium 13 exaltasti super terram habitationem meam et pro morte defluenti deprecatus sum 14 invocavi Dominum patrem Domini mei ut non derelinquat me in die tribulationis meae et in tempore superborum sine adiutorio 15 laudabo nomen tuum adsidue et conlaudabo illum in confessione exaudita est oratio mea 16 liberasti me de perditione et eripuisti me de tempore iniquo 17 propterea confitebor et laudem dicam tibi et benedicam nomen Domini 18 cum adhuc iunior sum priusquam oberrem quaesivi sapientiam palam in oratione mea 19 ante tempus postulabam pro illa et usque in novissimis inquiram eam defloriet tamquam praecox uva 20 laetatum est cor meum in ea ambulavit pes meus iter rectum a iuventute mea investigabam eam 21 inclinavi modice aurem meam et excepi illam 22 multam inveni in me ipso sapientiam multum profeci in ea 23 dans mihi sapientiam dabo gloriam 24 consiliatus sum enim ut facerem illam zelatus sum bonum et non confundor 25 conluctata est anima mea in illa et in faciendo eam confirmatus sum 26 manus meas extendi in altum et insapientia eius luxi 27 animam meam direxi ad illam et in agnitione inveni eam 28 possedi cum ipsis cor ab initio propter hoc non derelinquar 29 venter meus conturbatus est quaerendo illam propterea possidebo bonam possessionem 30 dedit enim mihi Dominus linguam mercedem meam et in ipsa laudabo eum 31 adpropiate ad me indocti et congregate vos in domum disciplinae 32 quid adhuc retardatis et quid dicitis in his animae vestrae sitiunt vehementer 33 aperui os meum et locutus sum conparate vobis sine argento 34 et collum vestrum subicite sub iugo et suscipiat anima vestra disciplinam in proximo est enim invenire eam 35 videte oculis vestris quoniam modice laboravi et inveni mihi multam requiem 36 adsumite disciplinam in multo numero argenti et copiosum aurum possidete in ea 37 laetetur anima vestra in misericordia eius et non confundemini in laude ipsius 38 operamini opus vestrum ante tempus et dabit vobis mercedem vestram in tempore suo
[52] 1 et declinavit Salomon genua in conspectu totius ecclesiae Israhel et aperuit manus suas ad caelum et dixit 2 Domine Deus Israhel non est tibi similis Deus in caelo sursum neque in terra deorsum 3 qui custodis testamentum tuum et misericordiam pueris tuis euntibus in conspectu tuo in toto corde 4 servans puero tuo David quae locutus es illi et locutus es in ore tuo et in manu tua supplesti quasi dies iste 5 et nunc Domine Deus Israhel custodi puero tuo David quae locutus es illi dicens non deerit tibi vir a facie mea sedens in throno Israhel 6 verum si custodierint filii tui manum suam ut in praeceptis meis ambulent sicut ambulaverunt in conspectu meo 7 et nunc Domine Deus Israhel creditum est verbum quod locutus es puero tuo David 8 quoniam si vere habitabit Deus cum hominibus in terra 9 si caelum caeli non sufficit verum domus quam aedificavi 10 et respicias ad orationem pueri tui et precationem Domine ut exaudias placationem orationis quam puer tuus orat coram te 11 ut sint oculi tui super domum hanc die et nocte in locum quem dixisti invocari nomen tuum et exaudias orationem quam puer tuus orat in hunc locum 12 et exaudias precationem pueri tui et populi tui Israhel si oraverint in loco isto 13 et exaudias in loco habitationis de caelo et exaudias et propitius sis si peccaverit vir iuxta te
| The Bible | Christian Latin | The Latin Library | The Classics Page |